GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 1973002152014 | SÜREÇ ÖLÇÜMLERİ-I | Ders | 2 | 3 | 5,00 |
Dersin Seviyesi
Önlisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Dersin amacı, süreç kontrolde ölçmenin önemininin kavranması, sanayide kullanılan enstrümanların kullanılabilmesi ve ayarlayanabilmesini sağlamaktır.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Dr. Öğretim Üyesi Dilşad Engin
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Endüstride kullanılan ölçme temel kavramlarını ve süreç kontrol temel kavramlarını ifade edebilme |
| 2 | Dijital kontrol aygıtını kullanabilme ve PID parametrelerini ayarlayabilme |
| 3 | Konum algılayıcılarını ve çeşitlerini tanıyabilme |
| 4 | Basınç ve vakum ölçümleri; basınç ölçüm cihazlarını tanıyabilme, kullanabilme ve ayarlarını yapabilme |
| 5 | Gerinme göstergesini tanıyabilme, yük hücresi ile ağırlık, kuvvet ve basınç ölçebilme |
| 6 | Hız, ivme ve titreşim ölçümleri ve ölçüm cihazlarını tanıyabilme |
| 7 | Enstrümanlar ile ilgili teknik verileri çözümleyebilme ve sürece uygulayabilme |
| 8 | Takım içinde uyumlu çalışarak enstrümanları kullanabilme, ayarlarını yapabilme ve deney raporları hazırlayabilme |
Öğretim Sistemi
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Endüstride kullanılan ölçme temel kavramlarının tanımları. Ölçme enstrümanlarının sanayide kullanım alanları. Süreç ve süreç kontrol kavramlarının açıklanması ve süreç kontrol modlarının karşılaştırmalı incelenmesi. Konum algılayıcıların çeşitleri, çalışma ilkeleri. Basınç ölçümleri ve ölçüm cihazlarının çalışma ilkeleri. Vakum ölçme cihazlarının tanınması ve transmiter, I/P çevirici ayarlarının yapılması. Gerilme göstergesi ve yük hücresinin çalışma ilkeleri. Ağırlık, kuvvet ve basınç ölçme,vb. yük hücresi uygulama alanları. Hız, titreşim ve ivmenin ölçülmesi ile ilgili temel kavramlar. Kriterlere uygun bir algılayıcı seçimi için teknik özelliklerin incelenmesi.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Uygulama | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Enstrüman, sensör, ölçüm, süreç ve süreç kontrol tanımları. Enstrümantasyonun temel uygulama alanları. | Kapalı çevrim kontrol sisteminin blok şemasının çizilmesi | ||
| 2 | Sensörlerin performans parametreleri hakkında açıklama ve temel hesaplamalar. Kapalı bir kontrol döngüsündeki temel unsurlar ve süreç kontrolünde ölçümün öneminin vurgulanması. | Problem çözümü | ||
| 3 | On-off ve PID kontrolünün açıklanması. Dijital kontrolör kullanarak PID kontrol deneylerinin açıklanması. | Basınç aksesuarlarına giriş, montaj ve demontaj, laboratuvar kurallarının açıklaması | ||
| 4 | Konum sensörlerinin çalışma ilkeleri ve teknik verileri. | Dijital kontrol aygıtının kullanılması | ||
| 5 | Potansiyometrik, endüktif ve LVDT yerdeğiştirme transdüserleri ve optik kodlayıcılarının çalışma ilkeleri ve karşılaştırmalı bir çalışması. | Basınç Eğitim Seti ve Kalibrasyon Konsolu ile ilgili tanıtım deneyleri | ||
| 6 | Basınç ölçümünün temel kavramları. Gösterge ve vakum tipi basınç manometreleri. | Basınç süreci için PID kontrol uygulaması | ||
| 7 | Körük, diyafram ve Bourdon tüpü elastik basınç transmiterlerinin çalışma ilkeleri ve teknik verileri. | Basınç ve fark basınç transmiterlerinin kalibrasyonu | ||
| 8 | Ara sınav | |||
| 9 | Yer değiştirme transdüserleri ile elastik basınç dönüştürücülerinden elektriksel çıktı elde etmek için kullanılan yöntemler ve sinyal koşullandırma devreleri. | Proses sinyali ve güç aktarım hatlarının bağlantı izleme ve gerilim ölçümleri. | ||
| 10 | Gerinme ölçerlerin temel tanımları ve türleri ve ölçme devreleri. Gerinme ölçerlerle elastik basınç dönüştürücülerinden elektriksel çıktı elde etmek için kullanılan yöntemler ve sinyal koşullandırma devreleri. | Proses sinyali ve güç aktarım hatlarının bağlantı izleme ve gerilim ölçümleri. | ||
| 11 | Piezodirençsel ve piezo-elektrik basınç transmiterlerinin çalışma ilkeleri ve endüstriyel uygulama alanları. | Basınç Eğiticisi üzerindeki basınç transmiterinin yerinde kalibrasyonu | ||
| 12 | Vakum ölçüm cihazlarının vakum basıncı sınıflandırması ve çalışma ilkeleri. | Basınç proses setinde PID kontrol | ||
| 13 | Açısal hızı ölçmek için kullanılan a.c., dc, değişken relüktanslı ve optik takometrelerin çalışma ilkeleri ve teknik verileri. | Basınç Eğiticisinde alarm ayarlarının yapılması | ||
| 14 | İvme ölçümünün temel tanımları ve pratik ivme ölçerlerin çalışma ilkeleri | Elektriksel vananın kalibrasyonu | ||
| 15 | Titreşimi ölçmek için kullanılan yöntemler ve uygulama alanları | Laboratuvar sınavı | ||
| 16 | Final sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
TEXTBOOK: 1. Engin, Dilşad. Süreç Ölçümleri (Course notes) 2014 İzmir. pp. 152 2. Parr, E.A. Endüstriyel Kontrol El Kitabı Cilt I, 1997. Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul. ISBN: 9-75110-888-8. ss. 296 3. Uğur, Naci; Beşergil, Birsen. Proses Ölçme Tekniği. E.Ü. Ege Meslek Yüksekokulu Yayınları No:13, İzmir. ss. 410. 4. Uğur, Naci. Proses ve Tesis Kontrolü. E.Ü. Ege Meslek Yüksekokulu Yayınları 1991, İzmir. ss. 364. SUPPLEMENTARY BOOKS: 1. Aydınyüz, M.E., Taşçı, S.Z. Endüstriyel Kontrol, 1993, İstanbul. ss.226 2. Hughes, Thomas A. Measurement and Control Basics, 1991. Instrument Society of America. ISBN: 1-55617-097-1. pp. 306
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 50 |
| Rapor Sunma | 1 | 50 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 50 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 50 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 1 | 1 | 1 |
| Derse Katılım | 14 | 3 | 42 |
| Uygulama/Pratik | 14 | 1 | 14 |
| Rapor Hazırlama | 14 | 2 | 28 |
| Rapor Sunma | 3 | 4 | 12 |
| Bireysel Çalışma | 5 | 2 | 10 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 10 | 10 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 15 | 15 |
| Okuma | 5 | 2 | 10 |
| Laboratuvar Sınavı | 1 | 0 | 0 |
| Deney Sonrası Quiz | 3 | 0 | 1 |
| Quiz için Bireysel Çalışma | 3 | 2 | 6 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 150 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | |
| ÖÇ 1 | 5 | 5 | 3 | 3 | 3 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 |
| ÖÇ 2 | 4 | 4 | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 |
| ÖÇ 3 | 5 | 5 | 4 | 3 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 4 |
| ÖÇ 4 | 5 | 5 | 3 | 4 | 4 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 |
| ÖÇ 5 | 5 | 5 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 |
| ÖÇ 6 | 5 | 5 | 3 | 4 | 3 | 5 | 4 | 3 | 3 | 4 |
| ÖÇ 7 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 |
| ÖÇ 8 | 4 | 3 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 3 | 3 | 3 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek