GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
7010001222025 MESLEKİ ETİK VE DEONTOLOJİ Ders 1 2 2,00

Dersin Seviyesi

Önlisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Öğrencilerin hayvan sağlığı ve hayvansal üretim alanlarında karşılaşabilecekleri etik ikilemleri tanıması, mesleki değerler, deontolojik yükümlülükler ve ilgili mevzuat doğrultusunda sistematik karar verme becerisi kazanması; hayvan refahı, çevresel sorumluluk, gıda güvenliği, halk sağlığı ve meslekler arası işbirliği bağlamlarında etik duyarlılık geliştirmesi.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri

Arş. Gör. Dr. Taner Kulay

Öğrenme Çıktıları

1 Etik kuramları ve mesleki deontoloji ilkelerini tanımlar ve gerçekçi vakalara uygular.
2 Hayvan refahı, gıda güvenliği, çevre ve halk sağlığı eksenlerinde etik riskleri analiz eder.
3 Meslek etiği kodları ve ilgili mevzuat doğrultusunda uyum ve sorumluluklarını özetler.
4 Çıkar çatışmalarını tanımlar, beyan ve yönetim stratejileri geliştirir.
5 Bilgilendirilmiş onam, iletişim ve şeffaflık ilkelerini paydaşlarla etkileşime uygular.
6 Etik karar verme için yapılandırılmış bir çerçeve (ör. altı adımlı model) kullanır ve kararını gerekçelendirir.

Öğretim Sistemi

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Uyum ve mevzuat: Ulusal hayvan refahı, gıda güvenliği, veteriner hizmetleri ve çevre mevzuatına atıf (özet düzeyinde). Kaynak yönlendirme: Meslek örgütlerinin etik kodları, FAO/WOAH/WHO rehberleri. Öğrenen güvenliği: Tartışmaların saygılı ve kapsayıcı yürütülmesi; hassas konularda destek kaynaklarının hatırlatılması.

Dersin İçeriği

Etik kuramlar (deontoloji, yararcılık, erdem etiği) ve karar verme; mesleki etik ilkeler ve deontoloji; meslek örgütleri ve etik kodlar; hayvan refahı çerçeveleri (Beş Özgürlük/Beş Alan), 3R (Replacement, Reduction, Refinement) ilkeleri; gıda etiği ve gıda güvenliği; çevre ve sürdürülebilirlik etiği; Tek Sağlık ve halk sağlığı sorumlulukları; kayıt ve veri etiği, mahremiyet; araştırma ve yayın etiği (temel ilkeler); çıkar çatışmaları; iletişim, bilgilendirilmiş onam ve paydaşlarla şeffaflık; saha uygulamalarında etik riskler; mevzuat ve uyum (ulusal düzenlemelere genel bakış); vaka analizleri (üretim, refah, tedavi–ekonomi dengesi, antimikrobiyal kullanımı vb.).

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Konular (Teorik) Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık
1 Etik, meslek etiği ve deontolojiye giriş; etik kodların rolü. Anlatım, bireysel yansıtma, tartışma. Etik terimler sözlüğü, kurum etik kod özeti.
2 Etik kuramlar (deontoloji, yararcılık, erdem etiği). Vaka tartışması, küçük gruplar. Kuram özetleri ve kontrol listesi.
3 Mesleki sorumluluklar ve deontolojik yükümlülükler; yetki sınırları. Anlatım, tartışma. İlgili mevzuat özetleri.
4 Hayvan refahı çerçeveleri (Beş Özgürlük/Beş Alan), 3R. Anlatım, tartışma. Refah çerçeveleri okuması.
5 Gıda etiği ve gıda güvenliği; tüketici güveni. Problem temelli öğrenme. HACCP ve etik etkileşim özeti.
6 Antimikrobiyal kullanım ve direnç (AMR) — etik boyut. Vaka analizi, kavram haritası. AMR rehber özetleri (WOAH/WHO).
7 Çıkar çatışmaları, sponsorluklar ve hediye politikaları. Görev temelli öğrenme. COI şablonları; kurum politikaları.
8 Ara Sınav Çoktan seçmeli ve kısa cevaplı açık uçlu sorulardan oluşan yazılı sınav. Ders notlarının, yansıların ve diğer kaynakların okunması.
9 İletişim etiği, bilgilendirilmiş onam, mahremiyet ve veri koruma. Atölye, akran geribildirimi. Veri koruma ilkeleri özeti.
10 Çevre ve sürdürülebilirlik etiği; emisyon, atık, su kullanımı. Proje tabanlı öğrenme. Sürdürülebilirlik rehberleri.
11 Tek Sağlık bağlamında halk sağlığı sorumlulukları; bildirim yükümlülükleri. Vaka yönetimi. Bildirime tabi hastalıklar listesi (özet).
12 Araştırma ve yayın etiği; hayvanlara yönelik araştırmalarda 3R uygulaması. Atölye, akran değerlendirmesi. Araştırma etiği kılavuzları.
13 Üretim–refah–ekonomi dengesi; etik karar verme modelleri. Problem temelli öğrenme, karar ağacı. Karar modeli şablonu.
14 Meslekler arası işbirliği ve ekip etiği; rol ve sorumluluklar. Grup çalışması, rol netleştirme. İşbirliği ilkeleri özeti.
15 Dönem entegrasyonu; mesleki etik taahhüdü ve kişisel eylem planı. Portfolyo, akran değerlendirmesi, yansıtıcı geribildirim. Dönem çıktılarının derlenmesi; öz-değerlendirme.
16 Final Sınavı Çoktan seçmeli ve kısa cevaplı açık uçlu sorulardan oluşan yazılı sınav. Ders notlarının, yansıların ve diğer kaynakların okunması.

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Temel: Beauchamp & Childress, Principles of Biomedical Ethics (seçili bölümler); Rollin, An Introduction to Veterinary Medical Ethics. Tamamlayıcı: Fraser, Understanding Animal Welfare; FAO/WOAH/WHO Tek Sağlık ve AMR etik rehberleri; ulusal meslek örgütü etik kodları; gıda güvenliği ve çevre etik rehberleri.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 2 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 1 1
Derse Katılım 14 2 28
Bireysel Çalışma 14 1 14
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 1 6 6
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 10 10
Toplam İş Yükü (saat) 60

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13
ÖÇ 1 4
ÖÇ 2 5 5
ÖÇ 3 4
ÖÇ 4 3
ÖÇ 5 3
ÖÇ 6 5
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek