GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 1992002062013 | SUPERVISORY CONTROL AND DATA ACQUISITION | Seçmeli Ders Grubu | 2 | 4 | 5,00 |
Dersin Seviyesi
Önlisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) Sistemleri ile ilgili temeller ve uygulama alanlarının kavranması, programlanabilir denetleyicilerin (PLC) SCADA sistemlerindeki yeri, bir SCADA paket yazılımı kullanılarak SCADA ve PLC programlarının yazılabilmesi ve PLC aracılığı ile sistemlerin kontrol edilebilmesi için gerekli yeterliliklerin kazandırılması.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Yrd.Doç.Dr. Dilşad ENGİN
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) sistemlerinin genel yapısı, işlevleri, kontrol mimarileri, ağ yapıları, endüstriyel haberleşme protokollerini ve otomasyon sistemlerdeki yerini kavrayabilme. |
| 2 | SCADA paket yazılımını kullanabilme ve görsel programlar oluşturabilme. |
| 3 | Bir kontrol sistemi için SCADA uyumlu PLC programı ile SCADA görsel programını yazabilme ve bu programı PLC aracılığıyla işletebilme becerisini kazanabilme. |
| 4 | Laboratuvar uygulamalarında grup içinde uyumlu çalışabilme ve takım çalışmasının gerektirdiği görevlerini yerine getirebilme. |
| 5 | Araştırma yöntemlerini kullanarak proje ve rapor hazırlayabilme. |
| 6 | SCADA sistemleri konusunda teknolojik gelişmeleri takip edebilme ve bu alanda kendini geliştirebilme. |
Öğretim Sistemi
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) sistemleri ile ilgili temel kavramlar, işlevleri, önemi ve uygulama alanları; SCADA sistemlerinde kontrol mimarileri, iletişim ağları, endüstriyel haberleşme protokolleri ve SCADA protokolleri; programlanabilir denetleyicilerin (PLC) otomatik kontrolde ve SCADA sistemlerindeki yeri ve uygulama alanları; RTU tabanlı SCADA sistemleri; SCADA yazılımı kullanarak görsel programlama; bir kontrol sistemi için PLC ve SCADA programlarının yazılarak PLC aracılığıyla işletilmesi ve Modbus TCP/IP haberleşmesi.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Uygulama | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) sistemleri ile ilgili kavramlar, işlevleri, önemi ve uygulama alanları, SCADA sistemlerinin otomasyondaki yeri; SCADA sistemlerinde kullanılan kontrol mimarileri | |||
| 2 | SCADA sistemlerinde ağ iletişimi: yerel alan ağı (LAN) ve geniş alan ağı (WAN); Modbus, Profibus, DeviceNet, EtherNet/IP, vb. endüstriyel iletişim protokolleri ve özel SCADA protokolleri | |||
| 3 | PLClerin otomatik kontroldeki ve SCADA sistemlerindeki yeri, uygulama alanları; SCADA ile PLC ve diğer akıllı cihazlar arasındaki veri aktarımında kullanılan fiziksel veri iletim ortamları ve endüstri standartları: RS-232, RS-485, CAT5, RG6 | PLC ile SCADA uyumlu otomatik kontrol sistemi programlarının incelenmesi | ||
| 4 | SCADA sistemlerinin incelenmesi: donanım ve aygıt yazılımı; RTU tabanlı SCADA sistemleri | SCADA paket programının kullanımına giriş | ||
| 5 | SCADA yazılımını kullanarak görsel programlamaya giriş: proje oluşturma, grup oluşturma, sunucuları yapılandırma, aygıt ekleme ve yapılandırma; etiket, trend, alarm ve grafik sayfaları oluşturma | SCADA yazılımını kullanarak görsel programlama uygulamaları | ||
| 6 | SCADA yazılımını kullanarak görsel programlama: kontrol paneli oluşturma, grafik nesneleri çizimi ve değiştirilmesi, simgelerin animasyonu ve analog değerlerin oluşturulması. | SCADA yazılımı kullanılarak oluşturulan görsel programın işletilmesi | ||
| 7 | SCADA yazılımı ile görsel programlama: Alarm ve trend sayfalarının yapılandırılması, Runtime göstergelerinin çalıştırılması, güvenliğin uygulanması, Runtime Menüleri oluşturma, projelerin yönetimi | SCADA yazılımı kullanılarak geliştirilen görsel programın işletilmesi | ||
| 8 | Ara Sınav | |||
| 9 | Genie ve Super Genie oluşturma, kütüphaneye ekleme ve projede kullanımı | Genie ve Super Genie’lerin projeye eklenerek animasyonu | ||
| 10 | SCADA ve PLC için yapılandırma ayarlarının yapılması, haberleşme protokolünün seçilmesi, Ethernet portu üzerinden CAT5 bağlantı ile Modbus TCP/IP yapılandırılması | SCADA ile PLC arasında haberleşmenin sağlanması ve kontrol programının “runtime” modda çalıştırılması | ||
| 11 | İleri düzey komutlar ile PLC programlama: PWM ile SCADA uyumlu motor hız ve yön kontrol programının yazılması | SCADA uyumlu motor hız ve yön kontrol programının PLC’de işletilmesi. | ||
| 12 | SCADA programlama: motor hız ve yön kontrolüne ait SCADA görsel programının yazılması; yapılandırma ayarları, haberleşme protokolü seçimi, Ethernet portu üzerinden Modbus TCP/IP yapılandırması | Motor hız ve yön kontrol programının SCADA kontrollü olarak PLC’de işletilmesi. | ||
| 13 | İleri düzey komutlar ile PLC programlama: PLC analog modülleri ile SCADA uyumlu PID kontrol programının yazılması. | SCADA uyumlu PID kontrol programının PLC’de işletilmesi. | ||
| 14 | SCADA programlama: PID kontrol programlarının yazılması. | PID kontrol programının SCADA kontrollü olarak PLC’de işletilmesi. | ||
| 15 | SCADA projelerinde kullanılmak üzere simgelerin oluşturulması ve kütüphaneye eklenmesi; Active-X denetimi | Uygulama projelerinin raporlanması ve değerlendirilmesi | ||
| 16 | Final Sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
DERS KİTABI: Dilşad ENGİN, SCADA Sistemleri (Ders notu) YARDIMCI KİTAPLAR: 1. VijeoCitect Quick Tutorial 2. Enstrümantasyon ve Kontrol Sitemleri için Veri Edinimi, J. Park ve S. Mackay, Bileşim Yayınları 194, 2003, ISBN: 975 6410 67 1 DERS ARAÇLARI: Bilgisayar, SCADA yazılımı, PLC deney setleri.
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 50 |
| Ev Ödevi | 1 | 50 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 1 | 1 | 1 |
| Derse Katılım | 14 | 4 | 56 |
| Uygulama/Pratik | 14 | 1 | 14 |
| Rapor Hazırlama | 3 | 2 | 6 |
| Proje Hazırlama | 1 | 14 | 14 |
| Bireysel Çalışma | 14 | 1 | 14 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 15 | 15 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 27 | 27 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 148 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | |
| ÖÇ 1 | 1 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | |
| ÖÇ 2 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | ||||
| ÖÇ 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 | |
| ÖÇ 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | ||
| ÖÇ 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | ||
| ÖÇ 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek