GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
TÖ105AE TÜRKÇENİN DİL BİLGİSİ 1 Ders 1 1 4,00

Dersin Seviyesi

Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Bu ders, öğrencinin; Türkçede seslerin çıkış yerlerini ve Türkçenin seslerinin özelliklerini kavrayabilmesini, Türkiye Türkçesinde meydana gelen ses olaylarını anlayabilmesini ve karşılaştığı metinlerde analiz edebilmesini, Türkçe Dersi Öğretim Programı’na göre ortaokul 5-8. sınıflarda işlenecek olan ses olayları konularını bilip öğretebilmesini amaçlar.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri

Dr. Ebru KABAKÇI

Öğrenme Çıktıları

1 Türkiye Türkçesinin ses yapısı hakkında genel ölçütleri kavrayabilme.
2 Türkiye Türkçesinin seslerini ve bunların özelliklerini kavrayabilme.
3 Türkiye Türkçesinin ses olaylarını kavrayabilme.
4 Türkiye Türkçesinde ses konuları temelinde edebî metinler üzerinde çözümlemeler yapabilme.

Öğretim Sistemi

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok.

Dersin İçeriği

Bu derste öğrenciye; insan vücudundaki ses cihazı tanıtılır; seslerin çıkış yolu ve yerleri öğretilir. Türkçede Türkçe olan ve olmayan sesler gösterilir; Türkçe seslerin özellikleri vurgulanır ve sesler sınıflandırılır. Türkiye Türkçesinde meydana gelen ses olayları anlatılır. Bir metinde karşılaştıkları ses olaylarını tespit ve analiz etmeleri sağlanır. Türkçe Dersi Öğretim Programı çerçevesinde ve Türkçe ders kitapları üzerinden uygulama çalışmaları yaptırılır.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Konular (Teorik) Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık
1 Derse giriş. Ders kaynaklarının tanıtımı. Ses bilgisiyle ilgili temel terimler. Seslerin çıkarılması ve ses yolu, ses cihazı. Düz anlatım. Soru-cevap. Yok.
2 Türkçede Türkçe olmayan sesler; Eski Türkçede bulunmayıp sonradan gelişen sesler. Türkiye Türkçesinin ünlü ve ünsüzlerinin özellikleri. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
3 Türkiye Türkçesinin ünlü ve ünsüzlerinin özellikleri. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk iki haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
4 Türkiye Türkçesinin ünlü ve ünsüzlerinin sınıflandırılması. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk üç haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
5 Türkiye Türkçesinde ses olayları: Kalınlık-incelik uyumu (büyük ünlü uyumu), düzlük-genişlik uyumu (küçük ünlü uyumu), incelme/kalınlaşma, ötümlüleşme/ötümsüzleşme, sürtünmelileşme/sürtünmesizleşme. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk dört haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
6 Türkiye Türkçesinde ses olayları: Ağızsılaşma, akıcılaşma, art damaksıllaşma, aykırılaşma, benzeşme, bozma. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk beş haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
7 Türkiye Türkçesinde ses olayları: Bulaşma. büzüşme, çekimlik değişme, daralma, düşme/hece düşmesi, eksiltme. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk altı haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
8 Ara sınav.
9 Türkiye Türkçesinde ses olayları: Düzleşme, genizsileşme, göçüşme, ikizleşme, nöbetleşme, örnekseme. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk yedi haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
10 Türkiye Türkçesinde ses olayları: Ses birleşmesi/kaynaşma, ses uyumsuzluğu, türeme, yuvarlaklaşma, yutaksılaşma. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk sekiz haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
11 Türkçe dersi öğretim programında ses olayları ile ilgili kazanımların incelenmesi. (5-6. sınıf) Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk dokuz haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
12 Türkçe dersi öğretim programında ses olayları ile ilgili kazanımların incelenmesi. (7-8. sınıf) Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk on haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
13 Edebî metinler üzerinden ses ve ses olayları çözümlemeleri. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk on bir haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
14 Edebî metinler üzerinden ses ve ses olayları çözümlemeleri. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk on iki haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.
15 Edebî metinler üzerinden ses ve ses olayları çözümlemeleri. Düz anlatım. Soru-cevap. Gösterip yaptırma. İlk on üç haftanın konularının öğrenilmiş olması gerekir.

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Ergin, M. (2003). Türk Dil Bilgisi. Bayrak. Karaağaç, G. (2010). Türkçenin Ses Bilgisi. Kesit. Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. TDK. Korkmaz, Z. (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü. TDK. Topaloğlu, A. (2019). Karşılaştırmalı Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. Dergâh.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 1 1
Derse Katılım 14 2 28
Uygulama/Pratik 14 1 14
Tartışma 14 1 14
Soru-Yanıt 14 1 14
Gösterme 14 1 14
Makale Kritik Etme 4 2 8
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 1 3 3
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 4 4
Ev Ödevi 5 2 10
Toplam İş Yükü (saat) 111

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11
ÖÇ 1 2 5 2 3 2
ÖÇ 2 2 5 2 3 2
ÖÇ 3 2 5 2 3 2
ÖÇ 4 2 5 4 4 3 2
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek