GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| STD115 | ERGONEJİK YARDIM VE DOPİNGLE MÜCADELE | Seçmeli Ders Grubu | 3 | 5 | 3,00 |
Dersin Seviyesi
Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Öğrencilere, sporda performansı arttırmak amacıyla kullanılan; doping sınıfına giren ve girmeyen (ergojenik) madde ve yöntemleri tanımaları ve ayırt edebilmelerini sağlamak, günümüzde sıklıkla kullanılmakta olan önemli ergojenik madde ve yöntemlerin yapı, fonksiyon ve metabolizmalarının öğretilmesi, bunların sağlık ve egzersiz performansı üzerindeki olumlu ya da olumsuz etkilerini tanımasını sağlamak, temel beslenme kriterleri ışığında farklı çevresel koşullar ve değişik spor dallarındaki performans için daha verimli ve zararsız beslenme modifikasyonları yapabilmelerini, gereksiz mali harcamaları önlemelerini ve bu alandaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri takip edebilmelerini sağlamaktır
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Doç.Dr.Faruk Turgay
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Ergojenik madde ve ergojenik yardım kelimelerinin anlamını ve bu maddelerin kullanım amaçlarını kavrar |
| 2 | Yasaklı (Doping) ya da kullanımı serbest olan (Ergojenik) madde ve yöntemleri, bunların genel özelliklerini tanır, sınıflandırır ve ayırt edebilir, yasal sorumluluğunun farkında olur |
| 3 | İnsan organizmasının yapısı ve fonksiyonunda yer alan protein, karbohidrat, yağ ve nükleik asitler gibi biyomoleküllerin temel yapı, fonksiyonlarını ve egzersiz performans ile ilişkilerini tanır |
| 4 | Karbohidrat, yağ, protein, vitamin ve mineral gibi temel besin öğelerinin sindirimi ve metabolizmasını tanır ve egzersiz performansı ile ilişkilendirir |
| 5 | Enerji metabolizmasını ve enerji yollarını kavrar, bu yolların değişik spor branşlarındaki performansla ilişkilendirir |
| 6 | Genel ve spora özgü temel beslenme ilkelerini, ergojenik yardım olarak kullanılan maddelerin enerji metabolizması içindeki rolünü ve egzersiz performansı ile ilişkisini tanır |
| 7 | Ergojenik yardımcılarıları özelliklerine göre: 1-Besinsel, 2- Fizyolojik, 3- Farmakolojik, 4-Mekanik ve Biyomekanik ve 5-Psikolojik yardımcılar şeklinde 5 temel Sınıfa ayırarak tanır, genel fonksiyonlarını, zararlı ve yararlı özelliklerini kavrar ve ayırt edebilir, sınıfsal anlamda sportif performansla ilişkilendirir. |
| 8 | Besinsel yardımcıları: Karbonhidratlar, proteinler (Ve Aminoasit türevleri), Lipidler ve türevleri, Vitamin ve Mineraller ve özel içecekler şeklinde sınıflar, Günümüzde en fazla kullanılanların temel yapı ve Metabolizmalarını, yararlı ve zararlı etkilerini kavrar, sportif performansla ilişkilendirir. |
| 9 | Fizyolojik yardımcıları: Kreatin, karnitin, oksijen, kan dopingi, eritropoetin, aspartik asit tuzları, bikarbonat yükleme,fosfat yükleme, ısınma ve temperatür varyasyonları vb.şeklinde bir sınıfta tanır, bunların temel yapı, metabolizma ve ergojenik yardımcı olarak fonksiyonel mekanizmalarını, performansla ilişkilerini ve olası zararlarını kavrar |
| 10 | Farmakolojik yardımcıları: Kullanımı serbest ya da sınırlı (Alkol, kafain, nikotin) ve kullanımı yasak maddeler : Hormanlar: (Anabolik steoridler, HGH, Oral kontraseptikler) ve diğer doping madde ve yöntemlerin yapı ve fonksiyonlarını, metabolizmalarını egzersiz performansı ile ilişkilerini, yasal statülerini, yararlı ve zararlı etkilerini kavrar |
| 11 | Mekanik ve Biyomekanik Yardımcılar olarak Ayakkabı, giysi, ekipman, malzeme, çevre, zemin yapısı, vücut kompozisyonunun düzenlenmesi gibi faktörlerin performanstaki rollerinin önemini ve mekanizmalarını kavrar |
| 12 | Psikolojik yardımcılar : Hipnoz ve stres terapisi gibi Faktörlerin önemini , biyokimyasal mekanizmalarını ve egzersiz performansı ile ilişkilerini tanır |
| 13 | Değişik çevre ve egzersiz koşullarındaki performans için spor branşına özgü beslenme planları yapabilmek için gerekli beslenme modifikasyonlarını yapar |
| 14 | Piyasaya sürülen ergojenik madde ve yöntemleri tanır, yararlı ve zararlı etkilerinden haberdar olma ve gereksiz mali harcamaların önüne geçer. |
Öğretim Sistemi
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Doping sınıfına giren ve girmeyen (ergojenik) madde ve yöntemler, kullanım amaçları ve sınıflandırılması, ayırt edilebilir özellikleri, Biyomoleküller ve besin öğelerinin yapı ve fonksiyonları, sindirimleri, metabolizmaları ve egzersiz performansı ile ilişkileri, Enerji metabolizması ve yolları, Genel ve sportif başarı amaçlı beslenme ilkeleri, Günümüzde sıklıkla kullanılan temel ergojenik madde ve yöntemleri özelliklerine göre: 1-Besinsel, 2-Fizyolojik, 3-Farmakolojik, 4-Mekanik ve Biyomekanik ve 5-Psikolojik yardımcılar şeklinde sınıflandırılması ve her sınıftan günümüzde en yaygın kullanılanlardan önemlilerinin yapı, fonksiyon ve metabolizmaları, kullanım dozları, sağlık ve egzersiz performansı üzerindeki olumlu ya da olumsuz etkileri, Ergojenik maddelerin ekonomik ve mali açıdan önemi,
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|
| 1 | Ergojenik madde ve yöntemlerin tanıtımı, kullanım amaçları, Yasaklı (Doping) ya da kullanımı serbest olan (Ergojenik) madde ve yöntemler olarak sınıflandırılması, bunların, genel özellikleri ve kullanımlarının yasal statüleri, Ergojenik yardımcılarıların özelliklerine göre Sınıflandırılması: 1-Besinsel, 2-Fizyolojik, 3-Farmakolojik, 4-Mekanik ve Biyomekanik ve 5-Psikolojik yardımcılar şeklinde sınıflandırılması ve genel anlamda egzersiz performansı ile ilişkileri, | ||
| 2 | Organizmanın yapısında yer alan biyomoleküller: Protein, Karbohidrat, yağ ve nükleik asitlerin genel yapı ve fonksiyonları, enzim ve hormonların temel yapısı ve fonksiyonları, ve egzersiz performansı ile ilişkileri. | ||
| 3 | Karbohidrat, Lipid, Protein, vitamin ve mineral gibi besin öğelerinin genel olarak : Sindirimi, metabolizması ve egzersiz performansı ile ilişkisi | ||
| 4 | Enerji metabolizması ve enerji yolları, biyoenerjetikler;ATP ve CP gibi yüksek enerjili bileşiklerin yapısı, kaynakları, enerji metabolizmasındaki fonksiyonları, metabolizmaları ve regülasyonları,,TCA siklusu, elektron taşıyıcıları, oksidatif fosforilasyon, ATP sentezi, egzersiz performansı ile ilişkileri, | ||
| 5 | Genel ve spora özgü temel beslenme ilkeleri, genel sınıflaması yapılmış olan ergojenik yardımcıların enerji metabolizması içindeki rolleri ve temel mekanizmaları, egzersiz performansı ile ilişkileri | ||
| 6 | Besinsel yardımcıların Sınıflandırılması: Karbonhidratlar, proteinler: aminoasitler, Lipidler ve Türevleri, Vitamin, Mineraller, ve sporcu içecekleri şeklinde sınıflandırılması, Bunların genel olarak yapı, fonksiyonları ve performansla ilişkileri, Karbohidrat (KH)’lar ve Türevleri: KH’ların sınıflandırılması, depolanması, metabolizması, glikojenoliz, hipoglisemi, glikolizin metabolik ve hormonal regülasyonu, ve egzersiz performansı ile ilişkileri, KH metabolizması ile ilgili ergojenik maddeler: Özel beslenme, Glisemik indeks, glikoz yükleme, diğer şekerlerin ve Sporcu içeceklerinin ergojenik etkileri, | ||
| 7 | Proteinlerin yapısı ve fonksionları, Amino asitler ve Türevleri: Amino asitlerin genel yapı ve fonksiyonları, sınıflandırılmaları, metabolizmaları, Esansiyel ve esansiyal olmayan amino asitler ve performansla ilişkileri, Amino asit ve Türevleri şeklindeki Ergojenikler: Kreatin, Glutamin, Hidroksimetil butirat (HMB), lisin, Arjinin ve bunun nitrik oksit ile ilişkisi, trozin, histidin, ornitin, triptofan, lösin, izolösin, taurin, Glukosamin, kondroidin sülfat gibi maddelerin yapı ve fonksiyonları, metabolizmaları, kullanım dozları, sağlık ve performans üzerindeki etkileri, | ||
| 8 | Protein ve Türevleri: Proteinlerin ozmotik basınca etkileri, hemoglobin ve miyoglobinin yapı ve fonksiyonu, Anemi ve bununla ilişkili hormon, mineraller ve vitaminlerin ergojenik etkileri, yarar ve zararları, Protein tozlarıve performansla ilişkileri, | ||
| 9 | Ara sınav | ||
| 10 | Lipidlerin yapısı, sınıflandırılması, depolanması, metabolizması ve regülasyonu, egzersiz performansı ile ilişkileri, Lipid metabolizması ile ilişkili ergojenik maddeler: Karnitin, konjige linoleik asit, orta zincirli trigliseridler, Gliserol, Wheat Germ Oil ve Oktakosanol gibi maddelerin yapı ve fonksiyonları, metabolizmaları, kullanım dozları, sağlık ve performans üzerindeki etkileri, | ||
| 11 | Sıvı –elektroit dengesi ve Asit-baz dengesinin egzersiz performansı ile ilişkisi. Fizyolojik yardımcılar: Kreatin, karnitin, oksijen taşıyıcılar, kan dopingi, eritropoetin, aspartik asit tuzları,sitrat, bikarbonat, bikarbonat yükleme, fosfat yükleme, ısınma ve temperatur varyasyonlarının temel yapı, fonksiyonları, metabolizmaları ve Fizyolojik anlamda ergojenik etkileri, kullanım dozları, zararlı etkileri, egzersiz performansı ile ilişkileri. | ||
| 12 | Farmakolojik yardımcılar: Kullanımı serbest ya da sınrlı olanlar. Alkol, kafain, Beta blokerler, nikotin vb.’nin yapı ,fonksiyonu,, metabolizmaları, kullanım dozları, sağlık ve performans üzerindeki etkileri, | ||
| 13 | Farmakolojik yardımcılar: Kullanımı yasak maddeler ve yöntemler: Doping kelimesinin anlamı, Doping maddelerinin sınıflandırılması, sık olarak kullanılan doping maddeleri Hormanlar: Anabolik steoridler, HGH, Oral kontraseptikler, Amfetaminler, Diüretikler, Kokain ve Marijuna’nın yapı ve fonksiyonları, metabolizmaları, kullanım dozları, zararlı etkileri, yasal statüleri ve sağlık ve performans üzerindeki etkileri, | ||
| 14 | Mekanik ve Biyomekanik Yardımcılar : Ayakkabı, giysi, ekipman, malzeme, çevre, zemin yapısı, vücut kompozisyonunun düzenlenmesi gibi faktörlerin önemi, biyokimyasal mekanizmaları ve egzersiz performansındaki rolleri. | ||
| 15 | Psikolojik yardımcılar: Hipnoz ve stres terapisi gibi faktörlerin önemi, biyokimyasal mekanizmaları ve egzersiz performansı ile ilişkileri | ||
| 16 | Final Sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
Ders Kitabı: Wolinsky I, Driskell JA. Nutritional Ergogenic Aids, CRC Press, Boca Raton USA, 2004 Yardımcı Kitaplar: Ersoy G. Egzersiz ve Spor Yapanlar için Beslenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2004 (3. Baskı), Brody T. Nutritional Biochemistry, Academic Pres, Elsevier, Sandiego, California, USA, 1999 (second Edition). Berdainer CD, Dwyer H, Feldman EB. Handbook of Nutrition and Food, CRC pres, Taylor and Francis Group, USA, 2008 (Second Edition)
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 40 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 60 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 1 | 1 | 1 |
| Derse Katılım | 14 | 3 | 42 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 15 | 2 | 30 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 20 | 2 | 40 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 114 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | |
| ÖÇ 1 | 4 | 2 | 4 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 2 | 4 | 3 | 4 | 4 | 2 | 1 | 3 | 3 | 1 | 5 | 1 |
| ÖÇ 3 | 4 | 1 | 3 | 4 | 3 | 1 | 1 | 3 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 4 | 4 | 1 | 4 | 4 | 3 | 1 | 1 | 3 | 2 | 1 | 1 |
| ÖÇ 5 | 4 | 3 | 3 | 4 | 3 | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 6 | 4 | 2 | 4 | 4 | 2 | 1 | 1 | 3 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 7 | 4 | 2 | 4 | 4 | 2 | 1 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 8 | 4 | 1 | 3 | 4 | 2 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 9 | 4 | 2 | 4 | 4 | 2 | 1 | 2 | 3 | 2 | 3 | 1 |
| ÖÇ 10 | 4 | 3 | 3 | 4 | 2 | 1 | 2 | 3 | 2 | 1 | 1 |
| ÖÇ 11 | 4 | 1 | 4 | 4 | 2 | 1 | 2 | 3 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 12 | 4 | 1 | 3 | 4 | 2 | 1 | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 13 | 4 | 5 | 4 | 4 | 2 | 1 | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 |
| ÖÇ 14 | 4 | 3 | 4 | 4 | 2 | 1 | 5 | 3 | 2 | 1 | 1 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek