GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
9305055202016 Egzersiz Biyokimyası I Seçmeli Ders Grubu 1 2 5,00

Dersin Seviyesi

Yüksek Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Dersin amacı, öğrencilerin: Karbohidrat temel yapı, fonksiyon ve metabolizması, Glikoliz, Glikojenez, Glikojenoliz, Glikoneogenez ve egzersiz ilişkisi, Amino asit, lipid ve lipoprotein metabolizması egzersiz ilişkisi, Hemoglobin metabolizması, Anemi ve egzersiz ilişkisi, Hipoksi, Yüksekte egzersiz ve performansla ilişkisi, Su ve Elektrolit metabolizması, soğuk ve sıcakta egzersizin etkisi, Osteoporoz ve egzersiz ilişkisi, Açlık ve Toklukta karbohidrat, Lipid ve protein metabolizması ve egzersiz performansına etkisi, Ateroskleroz anlamı ve oluşum mekanizması, temel risk faktörleri ve egzersizle ilişkisi, egzersizin kan Lipid ve Lipoprotein seviyeleri üzerine etkisini, Kavrayabilmelerini; enerji metabolizması ve kullanım yollarını kavramalarını; bu yolların kaynaklarının yanı sıra vitamin ve mineral gibi besin öğelerinin önemlerini ve değişik egzersiz şiddet ve sürelerindeki performansa ilişkin spesifik rollerini tanımalarını; böylelikle bilimsel temele dayalı antrenman programlarını yapabilmelerini; daha ileri bir performans ölçümü ve değerlendirmesi yapabilecek bir konuma gelmelerini, antrenman ve performansı etkileyen çevresel ve metabolik koşulların farkında olmaları ve değişen koşullara göre uygun bilimsel çözümler bulabilme ve uygulayabilme yeteneği kazanmalarına katkıda bulunmak, sedanter yaşam ve yaşlılıkla paralel olarak birlikte artan ateroskleroz ve osteoporoz gibi kronik hastalıkların önemini ve ekonomik külfetininin farkına vararak bu en önemli halk sağlığı sorununa katkıda bulunmak için bilimsel egzersiz reçeteleri oluşturabilme yetisi kazanmalarına katkıda bulunmak, bu konulardaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler, takip edip ve yorumlayabilme ve eleştirel bir yaklaşımla daha daha uygun ve etkili metodlar geliştirebilmeleri yada modifikasyonlar yapabilir duruma gelmelerini sağlamaktır.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri

Yrd.Doç.Dr.Faruk Turgay

Öğrenme Çıktıları

1 Enerji metabolizmasını ve enerji yollarını kavramak, bu yolları değişik spor branşlarında performansla ilişkilendirebilmek
2 Kasın temel yapı ve fonksiyonlarını, kasılmanın biyokimyasal mekanizmalarını kavramak, egzersiz performansı ile ilişkilendirebilmek; kassal yorgunluk, sürantrenman ve kas hasarı ile göstergelerinin biyokimyasal mekanizmalarını kavramak ve egzersiz performansı ile ilişkilendirebilmek
3 Karbohidrat temel yapı, fonksiyon, adlandırma ve sınıflandırılmasını; sindirimini, monosakkaritlerin yapısını, glikozun hücre içine taşınmasını ve enerji metabolizmasındaki rolünü kavramak, egzersizle ilişkilendirebilmek.
4 Glikoliz ve glikojenolizin egzersizde düzenlenmesini; Krebs döngüsü, elektron transport zinciri ve oksidatif fosforilasyon prosesleri ile ilişkilerini kavramak; laktat eşiği kavramlarını egzersiz performansı ile ilişkilendirebilmek ve bu bilgileri bireysel antrenman programları hazırlama ve uygulamada kullanabilmek
5 Glikojenin yapı, sentez, depolanma ve fonksiyonunu; insülin ve glukagonla ilişkisini kavramak; hipo- ve hiperglisemi kavram ve mekanizmalarını bilmek; egzersiz ve sağlıkla ilişkilendirebilmek; glikojen depolarının egzersiz performansı ve diyetle ilişkilerinin farkında olmak.
6 Glikoneojenezi, regülasyonunu ve ilgili enzim, hormon ve substratların rolünü kavramak; egzersiz ve sonrasında aktif toparlanma ile ilişkilendirebilmek; bu bilgileri bireysel antrenman planlarında kullanabilmek.
7 Egzersizde lipid ve yağ asidi metabolizmasını, beta oksidasyonu ve regülasyonunu kavramak; dayanıklılık antrenmanları ve performansı için yağ asidi oksidasyonunun önemini ve gereğini anlamak ve karbohidrat metabolizması ile ilişkilendirebilmek
8 Egzersizde amino asit, protein ve amonyak metabolizmasını kavramak, üre döngüsü ve glikoneogenez, yorgunluk ve egzersiz performansı ile ilişkilendirebilmek, antrenman modifikasyonları yaparken kullanabilmek.
9 Beslenmenin öğeleri olarak temel minerallerin performans açısından önemini kavramak, değişik egzersiz ve çevre koşullarında sıvı ve elektrolit dengesinin performans üzerindeki etkisinin farkında olmak, bu bilgileri uygun antrenman modifikasyonları yaparken kullanabilme, sporcu içeceklerin önemini performans açısından öneminin farkında olmak.
10 Demir metabolizmasını, farklı anemileri, demir eksikliği, sporcu anemisi ve nedenlerini kavramak; egzersiz ve beslenme ile ilişkilendirebilmek, performansı üzerine etkilerinin farkında olmak; osteoporozun mekanizmasını, mineral ve egzersizle ilişkisini kavramak.
11 Soğuk, sıcak ve yükseltinin egzersiz performansı üzerine etkilerini kavramak; hipotermi, hipertermi ve hipoksi kavramlarının anlamı ve oluşum mekanizmalarını kavramak; bu kavramların performansı üzerine etkilerinin farkında olmak; yükseltide hipoksik koşullarda verimli antrenman planları hazırlayabilmek.
12 Ateroskleroz oluşumunu kavramak; temel risk faktörleri olan metabolik sendrom, sedanter yaşam, obezite, diyabet, hipertansiyon, yüksek kan lipid ve lipoprotein düzeylerini ilişkilendirebilmek ve egzersizin bu risk faktörleri üzerindeki etkilerinin farkında olmak.
13 Ergojenik yardımcı ve doping madde veya yöntemlerini özelliklerini, etkilerini ve yan etkilerini, kullanım amaçlarını kavramak; bu iki sınıfı birbirinden ayırt edebilmek, yasal statülerinin farkında olmak, bu amaçla eğitim yapılmasının gereğini önemsemek

Öğretim Sistemi

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Dersin İçeriği

Karbohidrat temel yapı, fonksiyon ve metabolizması, Glikoliz, Glikojenez, Glikojenoliz, Glikoneogenez ve egzersiz ilişkisi, Amino asit, lipid ve lipoprotein metabolizması egzersiz ilişkisi, Hemoglobin metabolizması, Anemi ve egzersiz ilişkisi, Hipoksi, Yüksekte egzersiz ve performansla ilişkisi, Su ve Elektrolit metabolizması, soğuk ve sıcakta egzersizin etkisi, Osteoporoz ve egzersiz ilişkisi, Açlık ve Toklukta karbohidrat, Lipid ve protein metabolizması ve egzersiz performansına etkisi, Ateroskleroz anlamı ve oluşum mekanizması, temel risk faktörleri ve egzersizle ilişkisi, egzersizin kan Lipid ve Lipoprotein seviyeleri üzerine etkisi,

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Konular (Teorik) Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık
1 Enerji ve çeşitleri, enerji metabolizması ve enerji yolları, enerjinin depo şekli olan ATP ve kreatin fosfat (CP) gibi temel yüksek enerjili fosfatların yapı ve fonksiyonları, glikoliz, β-oksidasyon, Krebs döngüsü, elektron transport zinciri ve oksidatif fosforilasyon; elde edilen enerji taşıyıcı maddeler,
2 Kas yapısı ve çeşitleri; iskelet kasının yapısal komponentleri ve biyokimyasal özellikleri, hızlı ve yavaş kasılan iskelet kas tipleri; biyokimyasal ve fonksiyonel özellikleri, genetik ve spor performansı ile ilişkileri,iskelet kasının kasılma mekanizması, kassal yorgunluğun biyokimyasal mekanizmaları, kas hasarı ve sürantrenman kavramı ve biyokimyasal göstergeleri ve antrenman adaptasyonları ve performansla ile ilişkileri,
3 Karbohidrat temel yapı, fonksiyonu, adlandırılma ve sınıflandırılması, sindirimini, monosakkaritlerin yapısını, glikozun hücre içine taşınması ve enerji metabolizmasındaki rolü, oksijenden bağımsız laktat sistemi ve egzersizle ilişkisi,
4 Glikojen ve glikozun yıkılışı, glikojen sentez ve yıkılımın düzenlenmesi ve egzersizle ilişkisi, laktat metabolizması ve regülasyonu, laktat, laktat eşiği kavramlarının biyokimyasal temelleri, yorgunluk, toparlanma, ve spor performansı ile ilişkileri ve uygulama alanları.
5 Glikojenin yapısı, sentezi ve fonksiyonu, insülin ve glukagonun rolü, hipo ve hiper glisemi kavramlarının tanımı ve mekanizmaları ve egzersizle ilişkisi, Glikoliz ve glikojenolizin egzersizde düzenlenmesi, krebs döngüsü, elektron transport zinciri ve oksidatif fosforilasyon prosesleiri ile ilişkisi, laktat eşiği, laktat töleransı kavramları ve egzersiz performansı ile ilişkileri,
6 Glikoneogenez, buba özgü reaksiyonlar, Glikoneogenez için substratlar, Cori döngüsü, glikoneojenezin, regülasyonunu ve bununla ilgili enzin ve hormonların rolünü kavramak, egzersiz ve sonrasındaki aktif toparlanma ile ilişkileri, dengeli beslenmenin önemi,
7 Egzersizde lipid ve yağ asidi metabolizması; lipidlerin sindirimi, emilimi, sekresyonu ve kullanımı; yağ asitleri, yapısı, sentezi, fonksiyonu ve metabolizmaları ve egzersizle ilişkisi, β-oksidasyon ve Krebs döngüsü,döngünün enzimatik denetimi ve glikolizle ilişkisi, endurans egzersiz antrenmanları ve performansı için yağ asidi oksidasyonunun önemi,
8 Ara sınav
9 Aminoasitlerin yapısı ve sınıflandırılması, genel metabolizmaları, özellikle esansiyel aminoasitlerinin beslenme, sağlık ve egzersiz performansındaki önemi Egzersizde amino asit ve protein metabolizması, transaminasyon, amonyak metabolizması ve üre döngüsü, yorgunluk ve egzersiz ile ilişkileri, glikojenik ve ketojenik amino asidler, bunların değişik egzersiz şiddet ve süresindeki katkı oranları,
10 Su, elektrolit ve mineral metabolizması, sporcu içecekleri; beslenmenin öğeleri olarak temel mineraller, osteoporez, performans açısından önemi, değişik egzersiz ve çevresel koşullarda sıvı ve elektrolit dengesi, egzersiz performansı üzerindeki etkileri, sporcu içeceklerin önemi ve performansla ilişkisi,
11 Anemi anlamı ve çeşitleri,demir metabolizması, demir eksikliği anemisi; performans ve beslenme ile ilişkisi, anemiyi izlemede kullanılan parametreler, kemik metabolizması. Beslenmenin öğeleri olarak temel mineraller, kemik metabolizması ve ilgili hormonlar, regülasyonu, osteoporozun anlamı ve mekanizması, anemi ve osteoporozun egzersizle ve beslenme ile ilişkisi
12 Değişik çevre koşullarında egzersizin etkileri; soğuk, sıcak ve yükseltinin etkileri; hipotermi, hipertermi ve hipoksi kavramlarının anlamı ve oluşum mekanizmaları, egzersiz performansı üzerine etkileri, yükseltide hipoksik koşullarda değişik tipteki egzersizlerin etkileri, Bohr etkisi, 2,3-difosfogliserat(2,3-DPG) kavramları ve önemi,,
13 Aterosklerozun anlamı, meydana geliş prosesi, temel risk faktörleri; metabolik sendrom, sedanter yaşam (pasif yaşam),obezite, diyabet, hipertansiyon, lipid ve lipoproteinler ile ilişkileri, ve egzersizin bu risk faktörleri üzerindeki temel etkileri, aterosklerozun halk sağlığı açısından önemi,
14 Ateroskleroz risk faktörleri olarak kan lipid-lipoprotein düzeylerinin önemi, trigliserid, fosfolipid, kolesterol ve lipoproteinlerin yapısı, sentezi, fonksiyonu ve metabolizmaları ve egzersizle ilişkisi, trigliserid, yüksek yoğunluklu kolesterol (HDL-K) ve düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-K)’ün aterosklerozdaki rolü, aerobik ve anaerobik egzersizin etkisi,
15 Ergojenik yardımcıların ve doping etmenlerinin tanımı, genel özellikleri, etkileri ve yan etkileri, egzersiz performansı ile ilişkileri, yasal statüleri, bu konudaki eğitimin önemi,
16 Final sınavı

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Ders Kitabı: Vassilis Mougios. Exercise Biochemistry, Human Kinetics, USA, 2006. Ron Maughan, Michael Gleeson: The Biochemical Basis of Sports Performance. Oxford University Press, Oxford, UK, 2004. Yardımcı Kitaplar: Pamela C. Champe, Richard A. Harvey: Biochemistry (Lippincott’s Ilustrated Reviews). Çev. Asuman Tokullugil, Melahat Dirican, Engin Ulukaya: Biyokimya. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd.Şti, İstanbul, 1997 (2.Baskı). Toivo Jurimae, Neil Armstrong, Jaak Jurimae: Children and Exercise XXIV. Taylor ve Francis Group, USA, 2009. Jack H. Wilmore, David L.Costill. Physiology of Sport and Exercise. Human Kinetics, USA, 1994.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 40
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 60
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 1 1
Derse Katılım 14 2 28
Takım/Grup Çalışması 1 8 8
Seminer 1 2 2
Bireysel Çalışma 14 3 42
Ödev Problemleri için Bireysel Çalışma 2 6 12
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 20 20
Ev Ödevi 2 20 40
Toplam İş Yükü (saat) 154

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10
ÖÇ 1
ÖÇ 2
ÖÇ 3
ÖÇ 4
ÖÇ 5
ÖÇ 6
ÖÇ 7
ÖÇ 8
ÖÇ 9
ÖÇ 10
ÖÇ 11
ÖÇ 12 5 5 5 5 5 4 1 1 1 1
ÖÇ 13 5 5 5 5 5 5 1 1 1 1
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek