GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 9303145132013 | Temel Farmakognozi II | Seçmeli Ders Grubu | 1 | 2 | 12,00 |
Dersin Seviyesi
Yüksek Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Bu ders, bitkilerin sekonder metabolitlerinin (saponozit, kardiyotonik glikozit, alkaloit, uçucu yağ vs) tanımlanabilmesini ve edinilien bilgilerin doğru bir şekilde fitoterapide uygulanmasını amaçlamaktadır. Ayrıca, öğrencilerin, değişik tubbi bitki kısımlarının, tohum, meyve, kök, ve rizom olmak üzere histolojik yapılarını tanıyıp, fitoterapide kullanılan bitkisel drog tozlarının mikroskobik olarak teşhis edebilmelerini , bitki ekstrelerini analiz edip, farklı kimysal ve fiziksel yötemlerle biyolojik aktif bileşenlerini teşhis edebilmelerini ve miktarlarını tayin edebilmelerini, analitik farmakognozi araştırmalarını düzenleyip hem mikroskobik hem de kimyasal analiz metodlarını bitkisel droglara uygulama bilgi ve tecrübesine sahip olmalarını amaçlamaktadır.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Prof. Dr. Bijen KIVÇAK. Prof. Dr. Nehir SOMER, Prof. Dr. Hüsniye KAYALAR, . Prof. Dr. G. İrem KAYA, Doç. Dr. Buket BOZKURT, Doç. Dr. Tuğçe FAFAL, Doç. Dr. Ahmet Emir, Doç. Dr. Ceren Emir, Dr. Öğr. Üyesi Burcu Sümer Tüzün
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Bitkilerin sekonder metabolitlerinin kimyasal özellikleri ve biyolojik aktiviteleri hakkında bilgi sahibi olabilme , biyolojik aktif bileşenlerin etki mekanizması ve yapı etki ilişkisini açıklayabilme |
| 2 | Tıbbi bitkisel drogların saflığını değerlendirebilme ve Avrupa Farmakopesi standartlarına göre bitkisel drogların analizinde analitik farmakognozi prensiplerini uygulayabilme |
| 3 | Tıbbi bitkilerin tohum, meyve, kök, gövde ve yaprak gibi kısımlarının histolojik yapılarını tanımlayabilme ve bitkisel drog tozlarını mikroskobik olarak inceleyip teşhis edebilme. |
Öğretim Sistemi
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Saponozitler, kardiyotonik glikozitler, alkaloitler, ve uçucu yağlar gibi biyolojik aktif bileşenlerin kimyasal yapıları, sekonder metabolitlerin kaynağı olan bitkisel droglar, çeşitli ekstraksiyon ve kromatografi teknikleri, farmakope standartlarına göre drogların analizi, sekonder metabolitlerin teşhisi, kalitatif ve kantitatif tayini, fitoterapinin, homeopatinin ve aromaterapinin temel prensipleri, fitoterapide kullanılan bazı bitkisel drogların enine kesit incelemesi ve toz edilmiş materyalin organoleptik incelenmesi ve mikroskobik analizi
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Uygulama | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Kardiyotonik glikozitler genel - Kardiyotonik glikozitler tanımı -Genel formülleri, yapı-etki mekanizması -Steroidal yapılı kardiyotonik glikozitler -Kardenolit ve bufadienolit yapıları -Kardiyotonik glikozitlerin genel fiziksel ve kimyasal özellikleri - Kardiyotonik glikozitlerin tanınma reaksiyonları, teşhis ve saflık tayinleri -Kardiyotonik glikozitlerin fizyolojik ve farmakolojik aktiviteleri | Demonstrasyon, laboratuvar düzeni, çalışma ve değerlendirme, Fitoterapi, Homeopati, Aromaterapi Genel Bilgi, Makroskobik ve mikroskobik analiz için getirilecek olan bitkisel drogların listelenmesi | ||
| 2 | Tedavi açısından önemli kardiyotonik glikozitler -Lanatozit C -Digoksin -Deslanatozit -Quabain -Digitoksin -Scillaren A Tedavi açısından önemli kardiyotonik glikozit içeren droglar -Digitalis lanatae Folium - Digitalis purpurea Folium - Digitalis lanatae Folium -Strophanti Semen (droğun tarifi, içerik maddeleri, sunuş şekilleri, fitofarmakonları) Digitaloidler -Tanım ve etkileri -Scillae Bulbus -Convallariae Herba -Adonidis Herba -Nerii Folium (droğun tarifi, içerik maddeleri, sunuş şekilleri, farmakolojk özellikleri, kullanım yerleri, kombinasyonları, çay formülasyonları, fitofarmakonları) -Kardiyak aritmiler ve fitoterapötikleri -Sarothamni scoparii herba -Gelsemii Radix -Rauwolifa Radix (droğun tarifi, içerik maddeleri, sunuş şekilleri, fitofarmakonları) | Fitoterapide kullanımı olan bazı drogların organaoleptik muayenesi ve makroskobik analizi Rhizoma Calami- toz inceleme Folia Salviae trilobae-toz inceleme ve rapor sunumu | ||
| 3 | Saponozitler -Tanımı, kimyasal yapıları -Steroidal saponoiztler -Triterpenik saponozitler | Fructus Ammi visnagae- enine kesit ve toz inceleme Folia Urticae, Semen Urticae- toz inceleme Fructus Conii – makroskobik analiz Daucus carota- makroskobik analiz ve rapor sunumu | ||
| 4 | -Detection of saponosides, Salkowski, Lieberman Burchard, Brieskorn-Briner reactions, hemolytic properties -Determination od saponosides, method of barite , gravimetric method, foaming index, index of hemolysis - General physical, biological and pharmacological properties of saponosides. | Semen Foenu-graeci- enine kesit ve toz inceleme Flos Lavandulae-toz inceleme Herba Hyperici- toz inceleme Herba Visci- toz inceleme ve rapor sunumu | ||
| 5 | Saponoside containing drugs -Saponoside containing drugs used to treat cough (Radix Senegae, Radix Primulae, Folia Hedera Helicis) -Saponoside containing drugs with detergent properties ( Radix Saponariae albae, Radix Saponariae rubrae, Cortex Quillajae) -Saponoside containing drugs with antiinflammatory activites (Radix Liquiritiae, Succus Liquiritiae, ammonium glycyrrhizat, Semen Hippocastanii) -Saponoside containing drugs used in dermatology (Tubera Cyclamenii, Radix Sarsaparillae) -Saponoside containing drugs with adaptogenic effects (Radix Ginseng, Herba Visci) | Herba Equiseti-enine kesit, toz inceleme Flos Tiliae- toz inceleme Flos Helichrysi- toz inceleme Foliae Betulae- toz inceleme ve rapor sunumu | ||
| 6 | Alkaloitler -tanımı, tarihçesi, doğada bulunuşları, biyosentezleri -yapıları, sınıflandırılmaları, isimlendirilmeleri -genel fiziksel özellikleri -genel kimyasal özellikleri | Herba Fumariae- enine kesit, toz inceleme Herba Centaurii-toz inceleme Flos Hibisci Sabdariffa- toz inceleme ve rapor sunumu | ||
| 7 | -Genel alkaloit belirteçleri (Dragendorff, Bouchardart, Bertrand belirteçleri) -Alkaloit teşhisi (Wall yöntemi, Kiang Douglas yöntemi) -Alkaloitlerin izolasyonları -Alkaloitlerin saflaştırılmaları (doğrudan kristalizasyon, buhar distilasyonu, değişik pH teknikleri, kromatografik yöntemler) -Purification of alkaloids (direct crystallisation, steam distillation, different pH techniques, chromatographic methods) | Herba Millefolii-toz inceleme Fructus Crataegi- enine kesit , toz inceleme Flos, Folia Crataegi- toz inceleme Flos Sambuci- toz inceleme ve rapor sunumu | ||
| 8 | ara sınav | |||
| 9 | -Alkaloitlerin yapı tayinleri -Alkaloitlerin miktar tayinleri -Farmakognozideki önemi -Kolinerjik etkiye sahip olan alkaoitler -Kolinerjik bloke edici alkaloitler -Adrenerjik etkili alkaloitler -Alkaloids with adrenergic effects | Herba Teucrii- toz inceleme Herba Alchemillae-toz incelemeHerba Lycopodii- toz inceleme ve rapor sunumu Fructus Cumini- enine kesit Folia Rhois coriariae- toz, enine kesit ve rapor sunumu | ||
| 10 | Protoalkaloitler -Protoalkaloit içeren droglar -Herba Ephedra Efedrin, kimyasal formülü, absorbsiyonu, geçimsizlikleri, istenmeyuen etki,leri, kontrendikasyonları, farmakolojik etkileri, Türkiye’de mevcut müstahzarları, psödoefedrin hidroklorür -Semen Colchici -Bulbus Colchici -Kolşisin, Kolşisin içeren müstahzarlar, gut hastalığı Piperidin ve piridin alkaloitleri Genel kimyasal formülleri, isimlendirme -Lobelin ve benzer alkaloitler -Lobelia inflata -Lobelin (inflatine) -Lobelin hidroklorür, lobelin sülfat, izolobinin -Herba Lobelia Tropan Alkaloitleri Genel kimyasal formülleri, isimlendirme -tropanol esterleri, teşhis reaksiyonları, tropanol alkaloitlerinin farmakolojik etkileri -Atropin, atropin sülfat, atropin metonitrat, atropin metil bromür, n-difenil atropin hidrobromür -Hyoscyamin, hyoscyamin sülfat, hyoscyamin hidrobromür -Skopolamin,sSkopolamin hidrobromür, metskopolamin bromür, nbutil skopolamin bromhidrat, metilskopolamin nitrat Tropan alkaloitlerini içeren droglar -Folium Belladonnae, Herba Belladonnae, Radix Belladonnae -Folium Hyoscyami -Folium Stramonii, Semen Stramonii -Folium Dubosiae myoporoides -Radix Mandragorae | Demonstrasyonlar Laboratuvar düzeni Malzemelerin kullanımı laboratuvarda dikkat edilecek hususlar | ||
| 11 | İndol Alkaloitleri Genel kimyasal formül ve isimlendirme -Tersiyer indol alkalotileri -Radix Rauwolfia -Cortex Yohimbae -Yohimbin hidroklorit -Herba Catharantii -Vincristin sülfat -Vinblastin sülfat -Semen Physostigmatis -Physostigmin -Herba Vincae -Vinkamin -Secale cornutum -Ergot alkaloitleri, ergotamine, ergotoxine, ergonovine, methyl ergometrin, methysergide, hydergine, lizerjik asit -Harman alkaloitleri -Herba Passiflorae | Analitik çalışmalrda kullanılacak olan Çözücülerin hesaplanması ve hazırlanması, ekstraksiyon ve kromatografi teknikleri | ||
| 12 | Uçucu yağlar genel Uçucu yağların bitkilerde bulunuşları ve rolleri Uçucu yağların fiziksel özellikleri Uçucu yağların kimyasal yapıları Uçucu yağ içeren drogların kontrolü Uçucu yağların saklanmaları Uçucu yağların Farmakolojik özellikleri, toksisiteleri Uçucu yağların parfümeri, kozmetoloji ve hijyenik ürünlerde, gıda sanayinde ve endüstrinin diğer dalarında kullanılışı | DAB 10’ a göre Gukozun Kalite Kontrolü (nem miktar tayini, glukoz miktar tayini, teşhis reaksiyonları, ağır metal tayini ve erime derecesi tayini) | ||
| 13 | Uçucu yağ bileşenleri ve drogları Herba Serpylli Herba Origani Herba Satureaja hortensis Ökaliptol Aetheroleum Eucalyptii Folia Eucalyptii Aetheroleum Niauli Uçucu yağ bileşenleri ve drogları Herba Serpylli Herba Origani Herba Satureaja hortensis Ökaliptol Aetheroleum Eucalyptii Folia Eucalyptii Aetheroleum Niauli Aetheroleum Salviae trilobae Aetheroleum Lauri Folia Lauri Oleum Lauri expressum Aetheroleum Salviae Folia Salviae Aetheroleum Rosmarinum Folia Rosmarini Öjenol Aetheroleum Caryophylli Flos Caryophylli | Cortex Chinae Droğunda Titrimetrik olarak total alkaloit miktar tayini ve kına kına alkaloitlerinin teşhisi | ||
| 14 | Oleum Rosae Aqua Rosae Gül konkreti Oleum Pelargonii Oleum Palma rosae Folia Menthae piperitae Oleum juniperi Oleum pini palustri Oleum Lavandulae Oleum Aurantii floris Oleum Neroli Fructus Coriandri Fructus Cardamomi Herba Menthae spicatae Fructus Carvi Folia Borosmae Oleum Cedri Herba Absinthi Oleum Chenopodii Askaridol Oleum Sabinae Kafur Mentol, Aetheroleum Menthae arvensis dementholatum Timol, Aetheroleum Thymi, Herba Thymi | Semen Sesami droğundan sabit yağ eldesi ve yağların farmakope standartlarına göre analizi (soxhlet ekstraksiyonu ve gravimetrik yöntemle sabit yağ miktar tayini, piknometre ile relatif yoğunluk tayini, kırılma indisi tayini, asitlik indisi tayini) | ||
| 15 | Aetheroleum Anisi vulgaris Fructus Anisi vulgaris Oleum Anisi stellati Fructus Anisi stellati Fructus Foeniculi Oleum Pini pumilionis Oleum Terebinthinae Cortex Cinnamomi cassiae Cortex Cinnamomi ceylanici Cynnamylaldehyde Pericarpium citri Oleum Citri Terpen free extract of Lemon Oleum Aurantii pericarpii dulcis Citronella Folia Melissae Lemon Verbena Lemon Grass Oleum Bergamia Aqua Hamamelis Sasafras Teatree Cajeput Acorus calamus Flores Chamomilla vulgaris Flores Chamomilla romanae Flores Cinae Radix Valerianae Crocus Rhizoma Iridis Petroselinum crispum Artemisia dracunculus Ocimum basilicum Hyssopus officinalis Pennyroyal Resins, balsam, pix and latex Fructus Cubabe Herba Cannabis Lacca Styrax liquidus Balsamum Tolutanum Balsamum Peruvianum Benzoe Asafoetida Terebinthina Colophonium Filix mas Catechu Gutta percha Pix Liquida Pix Juniperi Pix Betulae | Fructus Anisi Droğunda Kalite kontrol Çalışmaları (su distilasyonu ile uçucu yağ eldesi ve gravimetrik miktar tayini, uçucu yağ bileşenlerinin ince tabaka ile kromatografik olarak teşhisi) | ||
| 16 | Final |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
TANKER, M., TANKER, N., Farmakognozi, Cilt 1 Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, No:66, Ankara, 1991. TANKER, M., TANKER, N., Farmakognozi, Cilt 2 Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, No:65, Ankara, 1991 BRUNETON, J., Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants 2 nd edition, Intercept ltd, 1999. E.Ü. Farmakognozi Anabilim Dalı Farmakognozi IV Ders Notları BRUNETON, J., Pharmacognosy Phytochemistry Medicinal Plants 2 nd edition, Intercept Ltd., 1999. WC Evans, Trease and Evans Pharmacognosy Fourteenth Edition, 1999.
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 1 | 2 | 2 |
| Derse Katılım | 14 | 2 | 28 |
| Uygulama/Pratik | 14 | 4 | 56 |
| Tartışma | 5 | 1 | 5 |
| Bireysel Çalışma | 8 | 2 | 16 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 20 | 20 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 40 | 40 |
| Okuma | 8 | 3 | 24 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 192 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 | PÇ 16 | PÇ 17 | PÇ 18 | PÇ 19 | PÇ 20 | |
| ÖÇ 1 | 4 | 4 | 5 | 5 | 3 | 5 | 5 | 3 | 5 | 4 | 5 | |||||||||
| ÖÇ 2 | 4 | 4 | 5 | 5 | 3 | 5 | 3 | 5 | 4 | 5 | 5 | |||||||||
| ÖÇ 3 | 4 | 5 | 5 | 3 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek