GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 9301165012015 | Genel Radyofizik | Ders | 1 | 1 | 6,00 |
Dersin Seviyesi
Yüksek Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Bu dersin amacı öğrencilerin; Radyasyonun meydana gelişini ve özelliklerini, sağlık alanında kullanılan radyasyon çeşitlerinin fayda ve zararlarını irdeleyebilmesini, doz miktar ve birimlerini gerekli alanlarda kullanabilmesini, radyasyondan korunmada gerekli önlemleri uygulayabilmesini sağlamaktır.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Öğr. Gör. Dr. Nezahat OLACAK
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Tıbbi Radyofiziğin sağlık alanında önemli ve sorumluluk isteyen bir meslek olduğunun farkında olabilme. |
| 2 | Maddenin yapısı ile radyasyonun tabiatı arasında ilişki kurabilme. |
| 3 | Radyasyon kaynakları ve çeşitleri hakkında temel bilgileri açıklayabilme. |
| 4 | Radyasyonun özelliklerine göre kullanım alanlarını açıklayabilme. |
| 5 | Radyasyonun fayda ve zararlarını karşılaştırabilme. |
| 6 | Radyasyon çeşitlerinin madde üzerindeki etkilerini açıklayabilme. |
| 7 | Röntgen (X) ışınlarının elde ediliş mekanizmasını tasarlayabilme |
| 8 | X ışınlarının teşhis ve tedavideki önemini irdeleyebilme. |
| 9 | Radyasyon birimlerinin kullanım alanlarını açıklayabilme. |
| 10 | Radyasyon güvenliği için gerekli önlemleri listeleyebilme |
Öğretim Sistemi
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Maddenin ve Atomun Yapısı. Radyasyonun Tabiatı ve Çeşitleri. Radyoaktivite, Doğal ve Yapay Radyoaktif Elementler. Radyasyonun Maddeyle Etkileşmesi. Tıpta Teşhis ve Tedavi Amacıyla Kullanılan Radyoaktif Kaynaklar. Röntgen (X) Işınlarının Meydana Gelişi. Diagnostik Radyolojinin Fiziksel Prensipleri. Radyasyon Doz Birimleri. Radyasyondan Korunma ve Doz Sınırlamaları.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Uygulama | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Madenin ve atomun yapısı, eksitasyon ve iyonizasyonu. | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); Part I, s.1-6. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.1-3. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al “Principles and Practice of Radiation Oncology”.Sixth Edition (2013); chapter 6, s.130-131. P.Mayles, A.Nahum, J.C. Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 1, s. 6-17. E.B. Podgorsak. “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 1, s.7-16. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 2 | Radyasyonun tanımı, elektromanyetik (X ve gamma ışınları) ve partiküler (alfa, negatif ve pozitif beta, nötron, proton..) radyasyonların elde edilişleri ve özellikleri. | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 1, s. 28-39. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.5-9. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology”. Sixth Edition (2013); chapter 6, s.131-132. E.B. Podgorsak. Radiation Physics for Medical Physicists. (2006); chapter 1, s.7-9. E.B. Podgorsak. “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 1, s.16-21. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 3 | Radyoaktivite, doğal ve yapay radyoaktif elementler, radyoaktif bozunma, yarım hayat, çekirdek bölünmesi (fizyon) ve birleşmesi (füzyon) olayları. | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 2, s.12-25. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 2, s.18-37. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.3-5. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition (2013); chapter 6, s.132-134. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 2, s.20-31. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 1, s.16-22. E.B. Podgorsak. Radiation Physics for Medical Physicists. (2006); chapter 8, s.263-359. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 4 | Elektromanyetik radyasyonun madde ile etkileşmesi (fotoelektrik, kompton, çift oluşum olayları, fotodisintegrasyon, koherent saçılma) | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 5, s.58-70. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.9-12. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 2, s. 76-80. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition (2013);chapter 6, s.134-136. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 4, s.57-75. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das,et al. Basic Radiotherapy Physics and Biology. (2014); chapter 4, s.35-43. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 1, s.26-42. Michael Goitein “Radiation Oncology: A Physicist’s-Eye View”. (2008); chapter 4, s. 58-63. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 5 | Partiküler radyasyonun madde ile etkileşmesi (eksitasyon, uyarılma ve ışınların absorbsiyonu). | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 5, s.70-7. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca. Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.12-15. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 6, s. 80-82. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition (2013); chapter 6, s.136. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 3, s.35-57. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das,et al. Basic Radiotherapy Physics and Biology. (2014); chapter 5, s. 43-55. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 1, s.22-26. Michael Goitein “Radiation Oncology: A Physicist’s-Eye View”. (2008); chapter 4, s. 63-67. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 6 | İyonize radyasyonunun maddeyle direk etkileşmesi (durdurma gücü, çarpışma ve ışıma, saçılma gücü, menzil, lineer enerji transferi, orbital elektron etkileşimleri, nükleer etkileşimler, maddede elektronların enerji dağılımı, yüklü parçacık etkileşimlerde absorbe dozun hesaplanması. | Okuma, kaynak tarama | Reading, source research | D. Baltas, L . Sakelliou, N . Zamboglou . “The Physics of Modern Brachytherapy for Oncology”. (2007); chapter 2, s.23-36, chapter 4, s.126-138. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 3, s.35-55. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 1, s.22-26, chapter 2, s. 49-53. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 7 | Ara sınav | |||
| 8 | Tıpta teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan radyoaktif kaynaklar. | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | D. Baltas, L . Sakelliou, N . Zamboglou . “The Physics of Modern Brachytherapy for Oncology”. (2007); chapter 2, s.18-20, chapter 5, s. 148-183. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.6-9. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das, et al. Basic Radiotherapy Physics and Biology. (2014); chapter 11, s.126-127. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 9 | Röntgen tüpleri, Röntgen (X) ışınlarının elde edilişi, X ışınının kalitesine etki eden faktörler. | Röntgen cihazlarında pratik yapma | Sunum / Tartışma | Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 3, s.39-49. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.6-7. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 17, s.322-328, chapter 21, s. 440-444. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das, et al. Basic Radiotherapy Physics and Biology. (2014); Part I, s.23-27. Orhan Oyar, Ufuk K.Gülsoy. Tıbbi Görüntüleme Fiziği. (2003); s.68-84. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 10 | Diagnostikte kullanılan röntgen cihazlarının temel özellikleri, çalışma mekanizmaları. | Röntgen cihazlarında pratik yapma | Sunum / Tartışma | P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 10, s. 188-195. Orhan Oyar, Ufuk K.Gülsoy. Tıbbi Görüntüleme Fiziği. (2003);140-165. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 11 | Röntgen filmleri ve Ranforsatörlerin özellikleri, kullanım alanları. | Film ve ranforsatörler ile pratik yapma | Sunum / Tartışma | P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 14, s. 262-263. Orhan Oyar, Ufuk K.Gülsoy. Tıbbi Görüntüleme Fiziği. (2003); s. 97-140. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 12 | Radyasyon doz birimleri (Aktivite, doz miktarı, absorbe doz ve eşdeğer doz birimleri, rölatif biyolojik eşdeğer (RBE), lineer enerji transferi). | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği. (2016); s.5-17. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 7 s.106-110. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 16, s.348-350. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 13 | Dozimetrik prensipler (doz ve kermanın kavramı, Bragg-Gray kavite teorisi, dozimetrik miktar ve birimi: exposure kerma ve absorbe doz, enerji transferi). | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 8 , s.97-133. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 6, s. 91-114. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 8 s.113-131. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition (2013); chapter 6, s.146-148. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 2, s. 48-69. D.Baltas, L.Sakelliou, N. Zamboglou. “The Physics of Modern Brachytherapy for Oncology”. (2007); chapter 2, s.30-36. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 14 | Radyasyon alanlarını tanımlamak için kullanılan miktarlar ve birimler (fluence ve fluence hızı, enerji fluence ve enerji fluence hızı, monoenergetic ve polienerjetik spektrumları). | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | D.Baltas, L.Sakelliou, N. Zamboglou. “The Physics of Modern Brachytherapy for Oncology”. (2007); chapter 2, s.20-23. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 2, s. 54-57. Nezahat Olacak, Ders Notları |
| 15 | Radyasyondan korunma prensipleri ve doz sınırlamaları (Ulusal/devlet/yerel öneriler, raporların değerlendirilmesi). | Okuma, kaynak tarama | Sunum / Tartışma | Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 59, s.940-942, bölüm 59, s.950-954, bölüm 60, s. 957-965. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 16, s.364-368. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 59, s. 1234-1243, chapter 60, s.1247-1254. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das, et al. Basic Radiotherapy Physics and Biology. (2014); chapter 14, s.155-156. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 16 | Final sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1.Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”, Fifth Edition, (2014). 2. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği, (2020). 3. Nezahat Olacak, Emin Tavlayan, Sinan Hoca, Temel Radyasyon Fiziği, (2016). 4. Edward C. Halperin, David E. Wazer, Carlos A. Perez, Luther W. Brady “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition, (2013). 5. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”, (2007). 6. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das, Marc S. Mendonca, Joseph R. Dynlacht. Basic Radiotherapy Physics and Biology, (2014). 7. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students IAEA, (2005). 8. D. Baltas, L . Sakelliou, N . Zamboglou . “The Physics of Modern Brachytherapy for Oncology”, (2007) 9. E.B. Podgorsak. Radiation Physics for Medical Physicists, (2006). 10. Michael Goitein “Radiation Oncology: A Physicist’s-Eye View” , (2008). 11. Orhan Oyar, Ufuk K. Gülsoy. Tıbbi Görüntüleme Fiziği, (2003). 12. Nezahat Olacak, Ders Notları.
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 2 | 2 |
| Final Sınavı | 1 | 2 | 2 |
| Derse Katılım | 14 | 2 | 28 |
| Uygulama/Pratik | 14 | 2 | 28 |
| Takım/Grup Çalışması | 14 | 3 | 42 |
| Bireysel Çalışma | 14 | 2 | 28 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 15 | 1 | 15 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 20 | 1 | 20 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 165 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | |
| ÖÇ 1 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 2 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 3 | 4 | 4 | 3 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 5 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 6 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 7 | 4 | 4 | 3 | 5 | 3 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 8 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 9 | 4 | 4 | 4 | 5 | 5 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 10 | 4 | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 3 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek