GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 9301165242015 | Radyoterapide Dozimetri | Ders | 1 | 2 | 4,00 |
Dersin Seviyesi
Yüksek Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Dersin amacı öğrencilerin; radyasyon ölçümünde kullanılan çeşitli dozimetrelerin ve fantomların özelliklerini kavrayabilmesini ve dozimetreleri gerekli alanlarda kullanabilmesini, doz dağılımları ve dozimetrik parametreleri ölçebilmesini ve hesaplayabilmesini, kalite kontrol güvenliği ve radyasyondan korunma işlemlerini uygulayabilmesini sağlamaktır.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Öğr. Gör. Dr. Nezahat OLACAK
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Radyasyonun kalitesini ölçmek için gerekli olan ölçüm sistemini tasarlayabilme. |
| 2 | Doz kalibrasyon dozimetrelerini gerekli ve uygun yerlerde kullanabilme. |
| 3 | Radyasyonun kalitesinin teşhis ve tedavideki önemini açıklayabilme. |
| 4 | Dozimetrik parametreleri, doz dağılımları ve tedavi sürelerini ölçebilme ve hesaplayabilme. |
| 5 | Tedavi planlamasında kullanılan verileri formüle ederek doğruluğunu sağlayabilme. |
| 6 | Teşhis ve tedavi cihazlarının doğru ve güvenilir çalışmasını sağlayabilme. |
| 7 | Hastaya özel kalite kontrol ve tedavinin doğrulanmasının önemini açıklayabilme. |
| 8 | Çeşitli radyasyon miktarlarının ölçümünde kullanılacak uygun dozimetreleri seçebilme. |
| 9 | Teşhis ve tedavi odalarının radyasyon proteksiyonunu tasarlayabilme. |
Öğretim Sistemi
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Doz kalibrasyonunda kullanılan dozimetreler ve fantomlar. Radyasyonun kalitesinin ölçülmesi. Absorbe doz ve faktörlerinin ölçülmesi. Doz dağılımları ve dozimetrik parametreler. Bilgisayarlı tedavi planlama sistemlerinde kalite kontrol testleri. Radyoterapi teknikleri ve kalite kontrol. Teşhis ve tedavi cihazlarının kalite kontrol güvenceliği. Hasta spesifik kalite kontrol ve tedavinin doğrulanması. Tedavi odalarının dizaynı ve radyasyon proteksiyonu.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Uygulama | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Doz kalibrasyonunda kullanılan dozimetreler (iyon odaları, film dozimetreler, diyot dedektörler, termolüminesans dozimetreler (TLD), jel dozimetreler, elektronik portal görüntüleme cihazları (EPID), elektrometreler: PTW, Farmer, Dose 1..) | İlgili dozimetre sistemleri kullanarak pratik yapma | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 6, s.76-87, chapter 8, s.118-127. Technical Reports Series No: 398 (TRS-398): International Atomic Energy Agency (IAEA):“Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose to Water. (2004); s.35-41. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 15, s. 282-301, chapter 16, s.305-320, chapter 17, s.322-331. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition (2013); chapter 6, s.148-149. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020);bölüm 7, s. 85-91, s.95-100, s.101-104. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 3, s. 72-97, chapter 9, s.308-310, chapter 10, s.355-357. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 2 | Doz kalibrasyonunda kullanılan fantomlar (katı ve su fantomları, antropoformik fantom, 2 boyutlu (2D array) ve 3 boyutlu (delta4, arcCheck) fantomlar. | Fantomlar kullanarak pratik yapma | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); Chapter 9,s.133-135. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 8, s.117-118. Technical Reports Series No: 398 (TRS-398): International Atomic Energy Agency (IAEA):“Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose to Water. (2004); s.41-42. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 9, s.310-312, chapter 10, s.357-358. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 14, s. 266-269. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 3 | Düşük ve yüksek enerjili X ışınlarının, elektronların ve gamma ışınlarının kalitesinin ölçülmesi (yarı tabaka kalınlığı (HVT), doku fantom oranı (TPR20/TPR10 ), D20/D10 tayini). | Tedavi cihazları, dozimetreler ve fantomları kullanarak doz kalibrasyon ölçümü yapma | Sunum / Tartışma | Technical Reports Series No: 398 (TRS-398): International Atomic Energy Agency (IAEA):“Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose to Water. (2004); s. 94-96, s.61-63. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014). chapter 7,s. 89-95. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 21, s. 440-444, chapter 22, s. 452-454. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 4 | X ışınlarının, elektronların ve gamma ışınlarının doz verimlerinin (out-put) IAEA 277’nolu doz protokolüne göre ölçülmesi ve hesaplanması. | Tedavi cihazları, dozimetreler ve fantomları kullanarak doz verim ölçümü yapma | Sunum / Tartışma | Technical Reports Series No: 277: International Atomic Energy Agency (IAEA): “Absorbed Dose Determination in Photon and Elektron Beams”. (1987); s. 1-93. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 5 | X ışınlarının, elektronların ve gamma ışınlarının doz verimlerinin (out-put) IAEA 398’nolu doz protokolüne göre ölçülmesi ve hesaplanması. | Tedavi cihazları, dozimetreler ve fantomları kullanarak doz verim ölçümü yapma | Sunum / Tartışma | Technical Reports Series No: 398 (TRS-398): International Atomic Energy Agency (IAEA):“Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose to Water. (2004); s.13-169. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 6 | Foton enerjileri için; izodoz eğrileri, yüzde derin doz (PDD), doz profilleri (flatness ve simetri), doku fantom (TPR) ve maksimum oranları (TMR), doku hava oranı (TAR), backscatter faktör (BSF), peak scatter faktör (PSF), scatter air ratio (SAR), scatter maximum ratio (SMR),kolimatör saçılma düzeltme faktörü (Sc), fantom saçılma düzeltme faktörü Sp, kolimatör ve fantom saçılma faktörü ve Scp gibi dozimetrik parametrelerin ölçülmesi ve hesaplanması (IAEA, AAPM, ESTRO… protokolleri). | Tedavi cihazları, dozimetreler ve fantomları kullanarak dozimetrik parametreleri ölçme | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 9, s.135-149, chapter 10, s.151-156. Technical Reports Series No: 398 (TRS-398): International Atomic Energy Agency (IAEA):“Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose toWater. (2004); s.57, s. 69. Edward C. Halperin, David E. Wazer, et al. “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition (2013); chapter 6, s.149-153. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 17, s.234-243, bölüm 18, 245-248, bölüm 19, s.257-266. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 6, s.161-215. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 19, s.368-382. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 7 | Ara sınav | |||
| 8 | Elektron enerjileri için; izodoz eğrileri, yüzde derin doz, doz profilleri gibi dozimetrik parametrelerin ölçülmesi ve hesaplanması. | Tedavi cihazları, dozimetreler ve fantomları kullanarak dozimetrik parametreleri ölçme | Sunum / Tartışma | Technical Reports Series No: 398 (TRS-398): International Atomic Energy Agency (IAEA):“Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose toWater. (2004); s.85. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 19, s. 382-383. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 9 | Tedavi planlama sisteminin kalite kontrol testleri (Acceptance/commissioning, mekanik, güvenlik, ve radyasyon testleri, tedavi planlama dataları: IAEA, Task Group Report 53, 430 AAPM, ESTRO… protokolleri). | Tedavi planlama sistemlerinde pratik yapma | Sunum / Tartışma | Technical Reports Series No.53 (TRS-53): American Association of Physicists in Medicine Radiation Therapy Committee Task Group 53: Quality assurance for clinical radiotherapy treatment planning. (1998); s.1778-1828. Technical Reports Series No.430 (TRS-430), Commissioning and Quality Assurance of Computerized PlanningSystems for Radiation Treatment of Cancer. (2004); s.1-247. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 10 | Konvansiyonel ve BT simülatörlerin günlük, haftalık, aylık ve yıllık elektrik, mekanik ve dozimetrik kalite kontrol testleri (IAEA, AAPM, ESTRO… protokolleri). | Simülatör cihazları, uygun dozimetreler ve fantomları kullanarak pratik yapma | Sunum / Tartışma | Task Group No. 66: Mutic S, Palta JR, Butker EK, et al. Quality assurance for computed tomography simulators and the computed-tomography-simulation process: Report of the AAPM Radiation Therapy Committee Task Group No. 66, Med. Phys. (2003); s. 2762-2792. NCRP Rapor No: 99: Poznanski AK, Fischer HW, Gray JE, et al. Quality Assurance for Diagnostic Imaging: National Council on Radiation Protection and Measurement. (1988); 1-250. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); Chapter 17, s. 388-390, s. 399-403. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 11 | Tedavi cihazlarının (Co-60, Lineer Aksilatör, Tomoterapi, Cyberknife ...) günlük, haftalık, aylık ve yıllık elektrik, mekanik ve dozimetrik kalite kontrol testleri (ESTRO, IAEA, AAPM protokoller). | Tedavi cihazları cihazları, uygun dozimetreler ve fantomlar kullanarak pratik yapma | Sunum / Tartışma | AAPM Task Group 142: Klein EE, Hanley J, Bayouth J, et al. Quality assurance of medical accelerators, Task Group 142, American Association of Physicists in Medicine. (2009); s. 4197-4212. AAPM Task Group 148: Langen KM, Papanikolau N, Balog J, et al. QA of helical tomotherapy. (2010); s. 4817-4853. AAPM Task Group 135: Dieterich S, Cavedon C, Chuang CF, et al. Report of AAPM TG 135: Quality assurance for robotic radiosurgery. Med. Phys. (2011); s.2914-2936 Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 17, s.377-388, s.393-400. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 31, s.487-489, bölüm 55, s. 911-883-892. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 38, s. 810-839. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 10, s.358-383, chapter 12, s. 407-433. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 12 | Hasta set-up’nın doğrulanmasında kullanılan dozimetriler (elektronik portal görüntüleme (EPID), film, in-vivo dozimetri (TLD, diodlar ve MOSFET), Cone-beam CT) kayıt ve verifikasyon sistemleri). | Uygun dozimetreler ve sistemler kullanarak pratik yapma | Sunum / Tartışma | Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 7, s.85-91, s.95-10, bölüm 20, s.281-288, bölüm 24, s. 384-388. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 12, s. 207-2011. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 12, s.433-448. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das, et al. Basic Radiotherapy Physics and Biology. (2014); chapter 12, s. 146-147. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 14, s. 262-266. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 13 | Taşınabilir radyasyon ölçme ve kontrol cihazları (gazlı algılayıcılar, yarı iletken algılayıcılar, sintilasyon algılayıcıları). | Mevcut dozimetriler kullanarak ölçüm yapma | Sunum / Tartışma | Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 16, s.361-364. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 7, s.93-95. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 4, s.103-113. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 14 | Personel Monitoringde kullanılan dedeksiyon cihazları (film, TLD, kalem ve bilek dozimetreler). | Mevcut dozimetriler kullanarak ölçüm yapma | Sunum / Tartışma | Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 7, s.95-99, s.101-104. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); chapter 4, s.113-120. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 15 | Teşhis ve tedavi odalarının proteksiyon hesaplamaları (primer radyasyon, saçılma ve sızıntı radyasyonu, IAEA Safety Reports Series No:47). | İlgili Dozimetreler kullanılarak doz ölçümü yaparak zırhlama hesabı yapma | Sunum / Tartışma | Safety Reports Series, No.47: Radiation protection in the design of radiotherapy facilities. (2006); chapter 4-8, s. 18-110. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition (2014); chapter 16, s. 350-361. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği (2020); bölüm 61, s. 967-982 E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students. (2005); Chapter 16, s. 596-607. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice”. (2007); chapter 61, s. 1258-1283. Nezahat Olacak, Ders Notları. |
| 16 | Final Sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1. Faiz M. Khan, John P. Gibbons. “The Physics of Radiation Therapy”. Fifth Edition, (2014). 2. International Atomic Energy Agency (IAEA): “Absorbed Dose Determination in external Beam Radiotherapy: An International Code of Practice for Dosimetry Based on Standarts of Absorbed Dose to Water. Technical Reports Series No: 398, (2004). 3. P.Mayles, A.Nahum, J.C.Rasenwald “Handbook of Radiotherapy Physics Theory and Practice” , (2007). 4. Edward C. Halperin, David E. Wazer, Carlos A. Perez, Luther W. Brady “Principles and Practice of Radiation Oncology” Sixth Edition, (2013). 5. Hatice Bilge Becerir, Fadime Alkaya. Radyoterapi Fiziği, (2020). 6. E.B. Podgorsak, “Radiation Oncology Physics”: A Handbook For Teachers And Students IAEA, (2005). 7. International Atomic Energy Agency (IAEA): “Absorbed Dose Determination in Photon and Elektron Beams”, Technical Reports Series No: 277, (1987). 8. David S. Chang, Faster D. Lasley, Indra J. Das, Marc S. Mendonca, Joseph R. Dynlacht. Basic Radiotherapy Physics and Biology, (2014). 9. American Association of Physicists in Medicine Radiation Therapy Committee Task Group 53:Quality Assurance for Clinical Radiotherapy Treatment Planning, (1998). 10. Technical Reports Series No.430 (TRS-430), Commissioning and Quality Assurance of Computerized Planning Systems for Radiation Treatment of Cancer, (2004). 11. Mutic S, Palta JR, Butker EK, Das IJ, Huq MS, Loo LN, et al. Quality Assurance for Computed Tomography Simulators and the Computed-Tomography-Simulation Process: Report of the AAPM Radiation Therapy Committee Task Group No. 66, Med. Phys. (2003). 12. Pozn,anski AK, Fischer HW, Gray JE, Hendee WR, Kerciakes JG, Kundel HL et al. Quality Assurance for Diagnostic Imaging: National Council on Radiation Protection and Measurement. NCRP Rapor No: 99, (1988). 13. Klein EE, Hanley J, Bayouth J, Yin FF, Simon W, Dresser S, et al. Task Group 142 report: Quality Assurance of Medical Accelerators, Task Group 142, American Association of Physicists in Medicine. Med. Phys. (2009). 14. Langen KM, Papanikolau N, Balog J, Crilly R, Followill D, Goddu SM, et al. QA of Helical Tomotherapy: Report of AAPM Task Group 148. Med. Phys. (2010). 15. Dieterich S, Cavedon C, Chuang CF, Cohen AB, Garett JA, Lee CL, et al. Report of AAPM TG 135: Quality Assurance for Robotic Radiosurgery. Med. Phys. (2011). 16. Nezahat Olacak, Ders Notları.
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 2 | 2 |
| Final Sınavı | 1 | 2 | 2 |
| Derse Katılım | 14 | 2 | 28 |
| Uygulama/Pratik | 14 | 2 | 28 |
| Takım/Grup Çalışması | 14 | 2 | 28 |
| Bireysel Çalışma | 14 | 1 | 14 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 10 | 1 | 10 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 20 | 1 | 20 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 132 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | |
| ÖÇ 1 | 4 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 2 | 5 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 3 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 4 | 4 | 5 | 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 7 | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 8 | 4 | 5 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
| ÖÇ 9 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek