GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 9105095082014 | Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama Sistemleri | Seçmeli Ders Grubu | 1 | 2 | 8,00 |
Dersin Seviyesi
Yüksek Lisans
Dersin Sunulduğu Dil
Dersin Amacı
Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama Sistemleri (SCADA) ile ilgili temeller ve uygulama alanlarının kavranması, programlanabilir denetleyicilerin (PLC) otomatik kontrolde kullanılmasına ilişkin temel kavramların edinilmesi, bir SCADA paket yazılımı kullanılarak SCADA ve PLC programlarının yazılabilmesi ve PLC aracılığı ile sistemlerin kontrol edilebilmesi için gerekli yeterliliklerin kazandırılması.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Dr. Öğretim Üyesi Dilşad Engin
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama sistemlerinin genel yapısı, işlevleri ve mekatronik sistemlerdeki yerini kavrayabilme. |
| 2 | SCADA sistemlerinde kullanılan ağ yapıları ve endüstriyel haberleşme protokollerini kavrayabilme. |
| 3 | Programlanabilir denetleyicilerin SCADA sistemlerindeki yerini ve uygulama alanlarını kavrayabilme. |
| 4 | PLC ile kontrol programları yazarak işletebilme. |
| 5 | Bir kontrol sistemi projesi için SCADA görsel programını yazabilme ve bu programı PLC aracılığıyla işletebilme becerisini kazanabilme. |
Öğretim Sistemi
Birinci Öğretim
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
Yok
Dersin İçeriği
Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) sistemleri ile ilgili temel kavramlar, işlevleri, önemi ve uygulama alanları; SCADA sistemlerinde iletişim ağları, endüstriyel haberleşme protokolleri ve SCADA protokolleri; programlanabilir denetleyicilerin (PLC) otomatik kontrolde ve SCADA sistemlerindeki önemi ve uygulama alanları; PLC programlama dilleri ve otomatik kontrol programları; RTU tabanlı SCADA sistemleri; SCADA yazılımı kullanarak görsel programlama; bir kontrol sistemi için PLC ve SCADA programlarının yazılarak PLC aracılığıyla işletilmesi ve TCP/IP haberleşmesi.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|
| 1 | Gözetimli Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) sistemleri ile ilgili kavramlar, işlevleri, önemi ve uygulama alanları, SCADA sistemlerinin mekatronikteki yeri; SCADA sistemlerinde kullanılan kontrol mimarileri | ||
| 2 | PLClerin otomatik kontroldeki ve SCADA sistemlerindeki yeri, uygulama alanları; SCADA ile PLC ve diğer akıllı cihazlar arasındaki veri aktarımında kullanılan fiziksel veri iletim ortamları ve endüstri standartları: RS-232, RS-485, CAT5, CAT5e, CAT6, RG6 | ||
| 3 | SCADA sistemlerinde ağ iletişimi: yerel alan ağı (LAN) ve geniş alan ağı (WAN); Modbus, Profibus, DeviceNet, EtherNet/IP, vb. endüstriyel iletişim protokolleri ve özel SCADA protokolleri | ||
| 4 | PLC programlama dilleri ve komutları, PLC programlamaya giriş | ||
| 5 | PLC ile otomatik kontrol sistemlerinin programlanması | ||
| 6 | PLC ile ileri düzey komutlar kullanarak programlama: PWM, PID kontrol, vb. PLC analog modülleri ile PID kontrol programı yazılarak işletilmesi. | ||
| 7 | SCADA sistemlerinin incelenmesi: donanım ve aygıt yazılımı; RTU ve PLC tabanlı SCADA sistemleri | ||
| 8 | Ara Sınav | ||
| 9 | SCADA yazılımını kullanarak görsel programlamaya giriş: proje oluşturma, grup oluşturma, sunucuları yapılandırma, aygıt ekleme ve yapılandırma; etiket, trend, alarm, ve grafik sayfaları oluşturma. | ||
| 10 | SCADA yazılımını kullanarak görsel programlama: kontrol paneli oluşturma, grafik nesneleri çizimi ve değiştirilmesi, simgelerin animasyonu ve analog değerlerin oluşturulması, programın işletilmesi | ||
| 11 | SCADA yazılımı ile görsel programlama: Alarm ve trend sayfalarının yapılandırılması, Runtime göstergelerinin çalıştırılması, güvenliğin uygulanması, Runtime Menüleri oluşturma, projelerin yönetimi | ||
| 12 | SCADA ve PLC için yapılandırma ayarları yapılarak SCADA ile PLC arasında haberleşmenin sağlanması ve kontrol programının “runtime”da çalıştırılması | ||
| 13 | Bir kontrol sistemi için SCADA görsel programının yazılması ve işletilmesi. | ||
| 14 | Bir kontrol sistemi için PLC programının yazılması ve işletilmesi. | ||
| 15 | Kontrol sistemi için yazılan SCADA ve PLC programlarının manüel ve otomatik modda PLC aracılığıyla “runtime”da işletilmesi. | ||
| 16 | Final sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
1. Springer Handbook of Automation, Springer 2009. Editors: Prof. Shimon Y. Nof ISBN: 978-3-540-78830-0 (Print) 978-3-540-78831-7 (Online) 2. Practical SCADA for Industry, Newnes 2003. David Bailey, Edwin Wright, Print Book ISBN: 9780750658058, eBook ISBN: 9780080473901 3. Bilgisayar Haberleşmesi ve Ağ Teknolojileri, 2012. Dr. Rifat Çölkesen, Prof.Dr. Bülent Örencik ISBN:9756797006 4. Practical Modern SCADA Protocols, 1st Edition, Newnes 2004. Gordon Clarke, Deon Reynders, Print Book ISBN :9780750657990, eBook ISBN :9780080480244 5. PID Control: New Identification and Design Methods, Springer 2005. Editors: Michael A. Johnson, Mohammad H.Moradi ISBN: 978-1-85233-702-5 (Print) 978-1-84628-148-8 (Online) 6. SCADA sistemleri ile ilgili makaleler
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 1 | 1 |
| Final Sınavı | 1 | 2 | 2 |
| Derse Katılım | 14 | 3 | 42 |
| Bireysel Çalışma | 14 | 5 | 70 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 25 | 25 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 30 | 30 |
| Okuma | 14 | 5 | 70 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 240 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | |
| ÖÇ 1 | 3 | 5 | 3 | 1 | 2 | 3 | |
| ÖÇ 2 | 2 | 3 | 3 | 1 | 2 | 2 | |
| ÖÇ 3 | 3 | 4 | 3 | 1 | 2 | 3 | |
| ÖÇ 4 | 5 | 3 | 3 | 5 | 3 | 2 | |
| ÖÇ 5 | 5 | 3 | 3 | 5 | 4 | 2 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek