GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
9201075032020 Prehistorik Araştırmalarda Kuram ve Yöntem Seçmeli Ders Grubu 1 1 6,00

Dersin Seviyesi

Yüksek Lisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Bu derste, arkeolojinin bir bilim dalı olarak tarihsel gelişimi baz alınarak, özellikle disiplinin 20. yüzyıl içinde geçirdiği düşünsel serüven irdelenecektir. Ayrıca, Türkiye’de yapılan arkeolojiye kuramsal ve eleştirel bir bakış sunulmaya çalışılacaktır. Toplumsal geçmişe dair bilgi üretme amacındaki arkeoloji, her bilim dalı gibi, kendi tarihselliği içinde entelektüel bir gelişim ve değişim gösterir. Arkeolojinin ilk ortaya çıktığı Aydınlanma Çağı’ndan günümüze kadar olan süreçte, arkeolojik buluntuların ve bulguların farklı sorularla, yöntemlerle ve değişen tarihsel bağlamlar içinde ele alındığı, dolayısıyla, ortaya çok çeşitli bakış açılarından beslenen arkeolojik bilgilerin çıktığı görülür.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri

Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu

Öğrenme Çıktıları

1 Arkeolojinin düşünce tarihini ve anahtar kişileri tanımak
2 Arkeolojide sorun odaklı araştırma yapma pratiğini yerleştirmek
3 Kuramsal yaklaşımların zaman içindeki değişimini ve bu değişimin arkasındaki nedenleri tartışmak
4 Arkeolojik düşünceye ve araştırmalara eleştirel bakış geliştirebilmek
5 Prehistorik arkeolojide etik ilkelerin kavranması.

Öğretim Sistemi

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Dersin İçeriği

Bu derste, arkeolojinin bir bilim dalı olarak tarihsel gelişimi baz alınarak, özellikle disiplinin 20. yüzyıl içinde geçirdiği düşünsel serüven irdelenecektir. İlk olarak, kültür tarihçiliği tekelinde, kıta Avrupası merkezli yürütülen arkeolojiden, Anglo-Sakson ve antropoloji merkezli arkeolojiye doğru evrilen süreç ele alınacaktır. Daha sonra, arkeolojinin güncel bilgi üretme pratikleri üzerinde en büyük paya sahip olan süreçsel ve postsüreçsel arkeolojiler retrospektif ve eleştirel bir bakış açısıyla, özellikle Binford ve Hodder’ın anahtar metinleri eşliğinde, karşılaştırmalı olarak inceleneceklerdir. Söz konusu ana akım entelektüel çerçevelere ek olarak, arkeolojinin düşünsel perspektifini zenginleştirmiş Trigger, Renfrew, Klejn, Schiffer, Flannery, Bintliff ve Shanks gibi kuramsal arkeoloji alanında önemli çalışmaları olan araştırmacıların kaleme aldığı önemli metinler incelenecektir. Ders boyunca, kültürel evrim, çevresel belirlenimcilik, işlevselcilik, yapısalcılık, Marksizm, bilişsel arkeoloji, toplumsal cinsiyet, postkolonyalizm, postmodernizm, olgusalcılık, görecilik, çokseslilik, bağlamsal ve yorumlayıcı arkeolojiler, meta-arkeoloji, fenomenoloji ve ilişkisel arkeoloji gibi anahtar terimler ve konular üzerinde durulacaktır. Derste, ayrıca, Türkiye’de yapılan arkeolojiye kuramsal ve eleştirel bir bakış sunulmaya çalışılacaktır.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Konular (Teorik) Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık
1 Giriş. Kuram nedir? Arkeolojide kuramsal yaklaşımları öğrenmek neden gereklidir?
2 Evrimsel yaklaşım ve anahtar kişiler
3 Kültür Tarihçi Yaklaşım ve anahtar kavramlar-kişiler
4 Sovyet Arkeolojisi, Marksist Arkeoloji ve eleştirisi
5 Yeni Arkeoloji: Ortaya çıkış nedenleri, anahtar kavramlar ve araştırmacılar, Yeni Arkeolojinin eleştirisi
6 Postsüreçsel Arkeoloji:Ortaya çıkış nedenleri, anahtar kavramlar ve araştırmacılar, Postsüreçsel Arkeolojinin eleştirisi
7 Ara Sınav
8 İlişkisel Arkeoloji: Tarihi bağlam, anahtar düşünürler, arkeolojideki etkisi ve literatür
9 Arkeoloji ve Doğa-Fen Bilimleri ilişkisi: Niteliği ve eleştirisi
10 Türkiye'de Arkeoloji Pratiği I
11 Türkiye'de Arkeoloji Pratiği II
12 Değerlendirme
13 Final Sınavı
14
15
16

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Baysal, A. (der.) 2015 İletişim Ağları ve Sosyal Organizasyon. Ege Yayınları. Binford, L.R. Archaeology as anthropology. American Antiquity 28: 217-225. Bintliff, J. 1993 Why Indiana Jones is Smarter than the Post-Processualists. Norwegian Archaeological Review 26: 91-100. Clarke, D. 1973 Archaeology: Loss of Innocence. Antiquity 47: 6-18. Çilingiroğlu, Ç. Kültür Tarihçiliği Kıskacında Türkiye Arkeolojisi: Arkeolojiye Kanatlarını Verebilir Miyiz? Proceedings of the first Theoretical Archaeology Group Turkey Meeting. Ç. Çilingiroğlu ve P. Özgüner (der.), Ege Yayınları, İstanbul. 13–24. 2015. Çilingiroğlu, Ç. Collingwood’un İzinde Türkiye Arkeolojisinde Malûmatçılık ve Pozitivizm Üzerine. Modus Operandi: İlişkisel Sosyal Bilimler Dergisi 2: 40–64. Çilingiroğlu, Ç. - N. P. Özgüner (2015) Değişen Arkeoloji. Teorik Arkeoloji Grubu Türkiye Toplantısı Bildirileri. Ege Yayınları. Erdoğu, B. 2008 Arkeoloji-Teori-Politika. Okyanus. Erdur, O. – G. Duru 2003/2013 Arkeoloji: Niye? Nasıl? Ne İçin? Ege Yayınları. Flannery, K. The golden Marshalltown: a parable for the archaeology of the 1980s. American Anthropologist 84: 265-278. Gamble, C. 2014 Arkeolojinin Temelleri. AktüelArkeoloji Yayınları. Hodder, I. 2008 Archaeological Theory Today. Blackwell Publishing. Hodder, I. 2012 Entangled. An Archaeology of the Relationships between Humans and Things. Wiley-Blackwell. Hodder I. and Preucel 2001 Contemporary Archaeology in Theory. Blackwell Publishing. Johnson, M. Archaeological Theory. Blackwell Publishing. Klejn, L. Meta-Archaeology. Acta Archaeologica 27: 1-149. Knappett, C. 2011 An Archaeology of Interaction. Network Perspectives on Material Culture and Society. Oxford University Press. Özdoğan, M. 2006 Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Renfrew C. And P. Bahn 2013 Arkeoloji: Anahtar Kavramlar. Çev. S. Somuncuoğlu. İletişim. Trigger, B. 1984 Alternative archaeologies: nationalist, colonialist, imperialist. Man 19: 355-370. Trigger, B. 2007 A History of Archaeological Thought. Cambridge University Press. Trigger, B. 2014 Arkeolojik Düşünce Tarihi. EskiYeni. Ankara.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 2 2
Final Sınavı 1 2 2
Derse Katılım 10 2 20
Tartışma 2 8 16
Seminer 2 2 4
Makale Yazma 2 10 20
Bireysel Çalışma 13 5 65
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 1 10 10
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 10 10
Okuma 10 2 20
Toplam İş Yükü (saat) 169

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8
ÖÇ 1 5 4 4 5
ÖÇ 2 5 4 5
ÖÇ 3 4 4 5
ÖÇ 4 4 5 4 5
ÖÇ 5 3 5
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek