GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
9305066162019 Egzersiz Biyokimyası II Seçmeli Ders Grubu 1 2 15,00

Dersin Seviyesi

Doktora

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Öğrencilerin: Biyolojik membranların ve bunlara ilişkin taşıma sistemlerinin tür ve mekanizmalarının ayırdına varmaları; Değişen egzersiz şiddet ve sürelerinde özellikle karbonhidrat ve lipid enerji metabolizmasının değişik yolaklarının devreye giriş oranlarını ve entegrasyonlarını yorumlayabilmeleri; Bu yolların metabolik denetiminde enzim kinetiklerini kavrayabilmeleri, hormonların denetimdeki etki mekanizmaları; Su, elektrolit ve mineral metabolizmasının farklı çevresel etkilerle uğradıkları değişimleri ve alınması gereken önlemleri irdeleyebilmeleri; Özellikle demir açısından rastlanacak eksiklik ve anemilerin izlenmesinde kullanılacak parametrelerin önem sırasını kavramaları; Glikojen depolarının doldurulma süreçlerini değerlendirebilmeleri; Sıvı, mineral ve karbonhidrat desteğinin esaslarının anlaşılması; Ergojenik yardımcıların doping etkenleriyle ayırımlarının ve uygulanma esaslarının; WADA kodu, eğitsel ve etik yaklaşımın anlaşılması. DNA ve RNA gibi genetik materyallerin yapı, sentez, fonksiyon ve yıkılımları ve protein sentezindeki görevlerini tanımaları; Egzersize yanıt verebilen genlere ilişkin işaretleyiciler konusunda güncel bilgileri takip etmeleri; Diyabet, hipertansiyon, obezite, hiperlipidemi, ateroskleroz, metabolik sendrom ve osteoporoz gibi metabolik hastalıklarda ve oksidan stres yaratan koşullarda uygulanacak egzersiz tür, süre ve şiddetleri konusunda bilimsel yorum yapabilmeleri ve egzersiz reçetelerinin oluşturulmasına katkıda bulunabilmeleri; Çocuklar, kadınlar ve yaşlılarda uygulanacak egzersiz programlarının altında yatan biyokimyasal ve fizyolojik esasları özümsemeleri; Tüm bu alanlarda bağımsız ve ortak projeler önerip parçası olabilmeleri; Bu alana ve yakın konulara ilişkin güncel bilimsel yayınları takip edebilmeleri ve bunlara eleştirel düzeyde yaklaşabilmelerine ve egzersiz biyokimyası alanında özgün araştırmalar yapabilecek bir konuma gelmelerine katkıda bulunmaktır.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri

Prof. Dr. S. Oğuz Karamızrak, Assist. Prof. Dr. Faruk Turgay

Öğrenme Çıktıları

1 Genetik yapımızı oluşturan DNA ile protein sentezin rol alan RNA’nın yapısında yer alan ; Pürin ve Primidinlerin yapı, fonksiyon, sentez ve yıkılımlarını kavramak ve egzersiz metabolizmasıyla ilişkilendirebilmek,
2 Deoksiribonükleik asit (DNA) ve ribonükleik asit (RNA)’in yapısı ve fonksiyonunu kavramak,
3 Moleküler Genetik: DNA sentezinin aşamalarını, ökaryotik DNA polimerazların rolleri, mutasyonlar, hasarlı DNA onarımı, DNA rekombinasyonu ve polimorfizm konularını kavramak ve genetiğin egzersiz performansı ve yetenek ile ilişkisinin farkında olmak,
4 RNA sentezi (Transkripsiyon), transkripsiyon sonrası RNA modifikasyonları kavramlarını kavramak ve egzersiz adaptasyonlarıyla ilişkilendirebilmek,
5 Protein sentezini; gen bilgisinin taşınımını, sentez yerini (Ribozomlar), amino asit taşıyıcılarını (tRNA) ve gen dili kavramlarını tanımak ve egzersiz metabolizması ve performansı ile ilişkilendirebilmek,
6 Hormonların genel; yapıları ve biyosentezleri, depolanmaları, salgılanmaları, taşınımları, yıkılımları, hormon reseptörleri, hormon fonksiyonlarını tanımak, ve değişik egzersiz koşullarındaki egzersiz metabolizmasıyla ilişkilendirebilmek,
7 Hormonların sınıflandırılması, etki mekanizmaları, Tiroid hormonları yapı, sentez ve fonksiyonlarını kavramak, ve egzersiz metabolizmasındaki rollerini tanımak , performans ile ilişkilerinin farkında olmak,
8 Böbrek yapı ve fonksiyonlarını: Atılım fonksiyonu (idrar oluşumu), protein metabolizması atık ürünlerinin uzaklaştırılması, protein tutulumu, hormonal fonksiyon, asit-baz dengesi ve sıvı elektrolit dengesindeki rollerini kavramak, değişik egzersiz koşullarındaki metabolik ve hormonal fonksiyonlarını öngörebilmek, ve performansla ilişkilendirebilmek,
9 Adrenal hormonların (katekolaminlerin ve steroid hormonların) yapısı, biyosentezi, deopo edilmesi ve salıverilmesi, metabolizması, etki mekanizmalarını tanımak ve egzersiz metabolizması ve peformansla ilişkilerinin farkında olmak,.
10 Lipoproteinlerin yapı ve sınıflandırılmalarını, şilomikron ve VLDL’nin sentezi, Lipoproteinleri katabolizması, HDL metabolizması, lipoprotein metabolizmasında karaciğer ve adipoz dokunun rolünü kavramak, lipoproteinler ve Ateroskleroz ilişkilerinin farkında olmak ve optimum sağlık yaşam egzersiz reçeleri hazırlanmasına katkıda bulunabilmek,
11 Keton cisimlerinin yapı sentez ve kullanımlarını tanımak ve egzersiz metabolizmasındaki rollerinin farkında olmak,
12 Bağ dokusu yapısı ve fonksiyonunlarını kavramak, egzersiz ve spor yaralanmaları ile ilişkilerini bilmek,
13 Yaşlanma teorilerini, yaşlanmadaki fizyolojik be biyokimyasal değişikleri tanımak, yaşlanma ile egzersiz performansı arasındaki ilişkilerinin farkında olmak, sağlıklı yaşam egzersizlerin önemini anlatmada önderlik etmek,

Öğretim Sistemi

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Lisans ve/veya Yüksek Lisans seviyesinde Egzersiz Biyokimyası dersi almış olmak.

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Dersin İçeriği

Membran sistemleri; Egzersizde karbonhidrat ve lipid metabolizması; Enzimatik ve hormonal kontrol mekaniznmaları; Egzersizde sıvı, elektrolit ve mineral metabolizması; Çevresel etkiler; Beslenmenin biyokimyasal esasları; Egzersize ilişkin genetik parametreler; Metabolik hastalıklar, çocukluk, yaşlılık ve kadınlarda egzersizin biyokimyasal temelleri; Proje önerileri.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Konular (Teorik) Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık
1 Dersin amacı ve öğrenme hedefleri, ders içerikleri, temel biyokimya tekrarı, fonksiyonel gruplar.
2 Membranlardan transport mekanizmaları, sınıflandırma ve örnekler.
3 Yüksek enerjili fosfatlar; Substrat döngüleri; Glikoliz ve glikojenolizin denetimleri.
4 Laktat/pirüvat dengesi; glikoliz ve Krebs döngüsü ilişkisi; Mekik sistemleri; Krebs döngüsünün denetimi; Tip I liflerde glikoliz metabolizmasının hızlanması.
5 Tip IIb liflerde glikojenolizin hızlanması; cAMP duyarlı sistemler; Allosterik regülasyon.
6 Karaciğer glikojenolizinin metabolik ve hormonal denetimi.
7 Lipoliz ve beta-oksidasyon; Tip I liflerde yağ asidi oksidasyonunun artması.
8 Ara sınav.
9 Elektron transfer zinciri ve oksidatif fosforilasyon mekanizmaları kuramları; proton itici kuvveti; sitokrom kompleks sistemleri.
10 Su, elektrolit ve mineral metabolizması; Sporcuda demir eksiklikleri ve anemilerinin saptanma ve giderilmesi; 2,3-DPG.
11 Sıvı, elektrolit, mineral ve glikojen depolarının doldurulma esasları.
12 Ergojenik yardımcı ve doping etkenlerinin sınıflandırma ve ayırımları, kullanım esasları; WADA kodu, etik ve eğitimsel esaslar.
13 Metabolik hastalıklarda; çocuklar, kadınlar ve yaşlılarda egzersizin biyokimyasal ve fizyolojik esasları.
14 Moleküler biyolojinin esasları; Egzersizde amino asit ve protein metabolizması; Egzersize yanıt verebilen genetik parametreler.
15 Dersin geneline tekrar bakış; Egzersiz biyokimyası ile ilişkili proje önerileri.
16 Final sınavı

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Ron Maughan, Michael Gleeson: The Biochemical Basis of Sports Performance. 2nd edition, Oxford University Press, Oxford, UK, 2010. Vassilis Mougios: Exercise Biochemistry, Human Kinetics, USA, 2006. Timothy D. Noakes: Lore of Running, 4th edition, Oxford University Press, Oxford, UK, 1999. Toivo Jurimae, Neil Armstrong, Jaak Jurimae: Children and Exercise XXIV. Taylor & Francis Group, USA, 2009. Wolinsky I, Driskell JA: Nutritional Ergogenic Aids, CRC Press, Boca Raton USA, 2004.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 40
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 1 60
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 2 2
Derse Katılım 14 2 28
Takım/Grup Çalışması 14 2 28
Proje Hazırlama 1 10 10
Seminer 3 1 3
Ödev Problemleri için Bireysel Çalışma 3 4 12
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 4 3 12
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 6 4 24
Toplam İş Yükü (saat) 120

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10
ÖÇ 1
ÖÇ 2
ÖÇ 3
ÖÇ 4
ÖÇ 5
ÖÇ 6
ÖÇ 7
ÖÇ 8
ÖÇ 9
ÖÇ 10
ÖÇ 11
ÖÇ 12
ÖÇ 13
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek