GERİ DÖN
Ders Öğretim Planı
| Dersin Kodu | Dersin Adı | Dersin Türü | Yıl | Yarıyıl | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| 9105056192007 | Doğal Dil İşleme | Seçmeli Ders Grubu | 1 | 1 | 8,00 |
Dersin Seviyesi
Doktora
Dersin Sunulduğu Dil
Türkçe
Dersin Amacı
Dersin hedefi öğrencilerin doğal dil işleme (DDİ) alanındaki temel kavramları anlamasını ve güncel araştırmalar konusunda fikir sahibi olmalarını sağlamaktır. Dersi başarıyla tamamlayan öğrencilerin dil bilgisini işleyen algoritmaları gerçekleyebilmeleri, ve dillerin hesaplama özelliklerini kullanarak yeni yöntemler geliştirebilmeleri beklenmektedir.
Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri
Öğrenme Çıktıları
| 1 | Kural tabanlı ve istatistiksel metotlar ile DD analiz tekniklerini anlayabilme. |
| 2 | DDİ çözümlemesinde belirsizlik probleminin anlaşılması ve giderilmesi tekniklerini kavrayabilme. |
| 3 | Literatür taraması yaparak alanda mevcut araştırma ve uygulama yöntemlerini kavrayabilme. |
| 4 | Söz dizimsel ve söz anlamsal DDİ yöntemlerini kavrayabilme. |
| 5 | DDİ de derlemlerin önemini ve özelliklerini kavrayabilme. |
| 6 | Dil modellerinin anlayabilme. |
| 7 | Zipf kanunları ve N-gramların anlayabilme. |
| 8 | Sözcük türü etiketleme yöntemlerini ve uygulama alanlarını kavrayabilme. |
| 9 | Sözcük gövdeleme, kökleme yöntemlerini kavrayabilme. |
| 10 | Söz öbeklerinin belirlenmesi yöntemlerini kavrayabilme. |
| 11 | Makine tercümesi yöntemlerini kavrayabilme. |
Öğretim Sistemi
Dersin Ön Koşulu Olan Dersler
Yok
Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar
İstatistiksel Yöntemleri anlama ve uygulama becerisi.
Dersin İçeriği
Bu ders doğal dil işleme konusunun çeşitli yönlerini içerir. Gövdeleme algoritmaları; morfolojik analiz, morfolojik belirsizlik gibi dil işleme görevleri için sonlu durum yöntemlerinin uygulanması; makine çevirisi ve bilgi çıkarsama gibi konuları kapsar.
Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği
| Hafta | Konular (Teorik) | Öğretim Yöntem ve Teknikleri | Ön Hazırlık |
|---|---|---|---|
| 1 | Giriş: DDİ konusu ve problemlerine genel bakış. | ||
| 2 | Olasılık: Olasılık teorisine giriş: modern DDİ'nın alt-yapısı, Olaylar ve sayma, birleşik ve durumsal olasılık, marjinaller, bağımsızlık, Bayes kuralı, Örnek DDI uygulamaları. | ||
| 3 | Bilgi Teorisi: Bilgi Nedir?, "Gürültülü kanal" (İng. Noisy channel) problemi, "Shannon oyunu"(dil eksenli), Entropi/dağınım, çapraz-entropi, enformasyon kazancı - bazı dil olgularının uygulanması. | ||
| 4 | Bilgi Teorisi: (devam) Zipf kanunları. | ||
| 5 | Dil Modellemesi ve Naive Bayes: Olasılıksal dil modelleme ve uygulamaları, Markov modeller, N-gram'lar, Bir kelimenin olasılığını tahmin etme ve SMOOTHING, Dilin üretilen modelleri, uygulaması: dilin otomatik tespiti. | ||
| 6 | Bilgi Çıkarsama: Bilgi kaynakları, Kural tabanlı yöntemler. | ||
| 7 | İçerik Bağımsız Gramer'ler (İBG) için Söz Dizimi ve Gövdeleme: Gövdeleme,belirsizlikler, İçerik bağımsız Gramerler, Olasılıksal IBG'ler | ||
| 8 | Ara sınav | ||
| 9 | Sözcük Türü Etiketleme ve HMM (Hidden Markov Models): Sözcük türü etiketleme kavramı, örnekler ve kullanımı; Penn külliyatı ve Brown derlemi; Olasılıksal (ağırlıklandırlmış) sonlu durum yöntemleri; HMM tanımı ve kullanımı. | ||
| 10 | En çok Belirsizlik Modeli: Söz öbeklerinin belirlenmesi yöntemleri | ||
| 11 | Hesaplamalı Anlamlar: Anlam gösterimi, lambda hesabı, Söz dizimsel/anlamsal arayüzler, mantıksal çıkarsamalar. | ||
| 12 | Derlem ve Diğer kaynaklar | ||
| 13 | Makine Çevirisi | ||
| 14 | DDİ mede Diğer Konular | ||
| 15 | Öğrenci Proje Sunumları | ||
| 16 | Yıl Sonu sınavı |
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
Ders Kitabı: Jurafsky, D. and Martin, J. H. Speech and Language Processing. Prentice Hall: 2000. ISBN: 0130950696 Yardımcı Kitaplar: Manning, C. D. and H. Schütze: Foundations of Statistical Natural Language Processing. The MIT Press. 1999. ISBN 0-262-13360-1. Allen, J. Natural Language Understanding. The Benajmins/Cummings Publishing Company Inc. 1994. ISBN 0-8053-0334-0.
Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.
Değerlendirme
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | Adet | Değer |
|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | Adet | Değer |
| Final Sınavı | 1 | 100 |
| Toplam | 100 | |
| Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri | 40 | |
| Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri | 60 | |
Staj Durumu
Yok
İş Yükü Hesaplaması
| Etkinlikler | Sayısı | Süresi (saat) | Toplam İş Yükü (saat) |
|---|---|---|---|
| Ara Sınav | 1 | 3 | 3 |
| Final Sınavı | 1 | 3 | 3 |
| Derse Katılım | 12 | 3 | 36 |
| Rapor Hazırlama | 2 | 12 | 24 |
| Proje Hazırlama | 1 | 40 | 40 |
| Proje Sunma | 1 | 3 | 3 |
| Makale Kritik Etme | 1 | 12 | 12 |
| Ödev Problemleri için Bireysel Çalışma | 3 | 10 | 30 |
| Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma | 1 | 10 | 10 |
| Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma | 1 | 25 | 25 |
| Okuma | 3 | 6 | 18 |
| Toplam İş Yükü (saat) | 204 | ||
Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | |
| ÖÇ 1 | |||||||
| ÖÇ 2 | |||||||
| ÖÇ 3 | |||||||
| ÖÇ 4 | |||||||
| ÖÇ 5 | |||||||
| ÖÇ 6 | |||||||
| ÖÇ 7 | |||||||
| ÖÇ 8 | |||||||
| ÖÇ 9 | |||||||
| ÖÇ 10 | |||||||
| ÖÇ 11 |
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek